Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Documentary director, researcher, cultural producer, composer @bullseyeartproductions / @motionculture /@cgmakes.com

Το παραδοσιακό Ηπειρώτικο πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων

Το θαυμαστό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων

Αυθεντικές εμπειρίες πολιτισμού, λαϊκός πολιτισμός, λαογραφία, πολιτιστικός τουρισμός / , , , ,

αφιερωμα

Το θαυμαστό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων

Το παραδοσιακό ηπειρώτικο πανηγύρι ζωντανεύει μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων του.

Date: 11/08/2023

✍🏻Γράφει η Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Στο χωριό Φωτεινό ή Ζελίστα Ιωαννίνων, τον χειμώνα κατοικεί μία και μοναδική οικογένεια. Όμως κάθε Αύγουστο οι ξενιτεμένοι Ζελιστινοί επιστρέφουν στον τόπο τους. Τότε δημιουργούν ένα μοναδικό παραδοσιακό πανηγύρι, το οποίο φιλοξενεί περισσότερα από 500 άτομα, από όλη τη χώρα. Και τελικά το πανηγύρι στο Φωτεινό, δεν είναι μία ακόμα θρησκευτική γιορτή. Αλλά περισσότερο μία εμπειρία, που επενδύει στο ποιοτικό μέλλον της κοινότητας μέσα από τις μνήμες του παρελθόντος, αλλά και από τις νέες που δημιουργεί.

Η τοποθεσία που οι Ζελιστινοί κάνουν το παραδοσιακό πανηγύρι τους, είναι οι πηγές Μπριζάκου. Και είναι γεγονός πως ο παραδοσιακός χαρακτήρας που το διέπει στο σύνολο του, διατηρεί -και εξελίσσει- τις αξίες που οι παλιότεροι τους κληροδότησαν.

Το παραδοσιακό Ηπειρώτικο πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων

Ο τόπος: Οι πηγές Μπριζάκου στο Φωτεινό (Ζελίστα) Ιωαννίνων

ΒΑΛΙΑ ΤΣΟΠΟΚΗ:
Το πανηγύρι μας είναι παραδοσιακό και το κάνουμε στην πλατεία, στις πηγές Μπριζάκου. Είναι ένα μέρος στην είσοδο του χωριού, κατάφυτο, με πραγματικά παρθένα φύση. Από εδώ πηγάζουν όλα αυτά τα νερά. Εδώ κάποτε ήτανε ένα μέρος που παίρνανε νερό, πλέναν τα ρούχα, και τώρα στη δική μας εποχή είναι το μέρος που κάνουμε το πανηγύρι μας. 

ΔΟΡΑ ΤΣΟΠΟΚΗ:
Εδώ παλιά, στις πηγές, οι γυναίκες πλένανε τα ρούχα τους. Είχε μια γούρνα, δηλαδή μια δεξαμενή, που βάζαν τις κουβέρτες, βάζαν όλα τα μάλλινα. Και μάλιστα η γιαγιά με τον παππού εδώ ειδωθήκανε πρώτη φορά! Σ’ αυτό το σημείο που έπλενε η γιαγιά μας μία βελέντζα!

Η προετοιμασία στο παραδοσιακό πανηγύρι του Φωτεινού Ιωαννίνων

Το παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΠΑΣ: 
Το στήσιμο του πανηγυριού ξεκινάει μήνες πριν το πανηγύρι. Μαζευόμαστε εμείς που είμαστε στην αδελφότητα στην Αθήνα (σ.σ Πολιτιστικός Σύλλογος) και μοιράζουμε τις δουλειές: Από τα σκεύη και τις αγορές, μέχρι το ποιος θα κανονίσει για το κρασί, τα κρέατα, τα κρεμμύδια… Επίσης να είναι έτοιμος ο χώρος όπως εμείς τον θέλουμε, να τυπωθούν τα χαρτάκια με τα ευχαριστήρια και πολλά άλλα…Το πώς θα το οργανώσουμε όλο αυτό και πότε μπορεί ο καθένας να είναι εκεί! Γιατί δεν συμπίπτουν όλες οι άδειες μεταξύ μας. Άλλος θα ‘ρθει νωρίτερα στο χωριό, άλλος αργότερα. Οπότε πρέπει να συντονιστούμε. 

Δεν βοηθούν όμως μόνο τα μέλη της αδελφότητας. Μπορεί να είναι οποιοσδήποτε συγχωριανός μας: «A! Αυτός ήρθε νωρίτερα!», θα βοηθήσει και αυτός, αν θέλει βέβαια.

16 Αυγούστου το παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό

Το θαυμαστό παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων στην Ήπειρο.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΠΑΣ:
16 Αυγούστου που είναι το πανηγύρι, είμαστε όλοι επί ποδός. To πρωί θα ακουστεί η καμπάνα. Αυτό είναι το σύνθημα ότι: «Παιδιά τώρα ξεκινάμε»! Θα ανέβουν όλοι επάνω στον Μπριζάκο για να τις τελευταίες ετοιμασίες: Να στρώσουμε τα τραπέζια, να κόψουμε τις σαλάτες, τη φέτα… Μετά να πεταχτεί κάποιος να κόψει κουμαριές για τα ανθοδοχεία. Όπως τον βλέπει κανένας τον Μπριζάκο στολισμένο, θα νόμιζε ότι είναι ένας γάμος στο χωριό, όχι ένα απλό πανηγύρι.

Τα καζάνια στο παραδοσιακό πανηγύρι: Γιαχνί και ριγανάτο

ΡΑΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ: 
16 Αυγούστου πεντέμισι η ώρα το πρωί, τα φλόγιστρα παίρνουν μπρος! Γιατί εκείνη την ώρα έρχεται ο κρεοπώλης από την Παλιουρή που μας τα φέρνει. Πλένονται με λεπτομέρεια και ξεκινάει το παραδοσιακό γιαχνί. Με τη φρέσκια τριμμένη ντομάτα στο χέρι! Το παραδοσιακό φαγητό γιαχνί εκλείπει πια. Επίσης είναι ένα πολύ δύσκολο και ευπαθές φαγητό. Δεν μπορείς δηλαδή να κάνεις λάθη γιατί θα σου καταστραφεί ολόκληρο. Και όταν τρώει τόσο πολύς κόσμος, πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός σε θέματα καθαριότητας και υγιεινής.
Έχουμε όμως και το παραδοσιακό ριγανάτο, που ο κόσμος ανεβαίνει τον Ιούλιο να μαζέψει την ρίγανη με τον ανθό της, να ξεραθεί μετά, και αυτή η ρίγανη να χρησιμοποιηθεί σε αυτό το παραδοσιακό ηπειρώτικο φαγητό.

ΒΑΛΙΑ ΤΣΟΠΟΚΗ:
Το φαγητό το φτιάχνουμε σε καζάνια όπως παλιά. Όμως τα καζάνια που ζούμε σήμερα είναι μια πολυτέλεια. Θυμάμαι τα παλιά χρόνια, δεν υπήρχε ακόμα το μαγειρείο, και σκάβανε λάκκους για να ανάψει η φωτιά, να μπουν από πάνω τα καζάνια! Έχω την εικόνα που τα καζάνια ήταν ασήκωτα και περνάγανε κορμούς δέντρων, ένα μεγάλο ξύλο, για να τα σηκώνουνε δύο άτομα!
Τα κρέατα τα κρεμάγανε και τα πλένανε εδώ στο Μπριζάκο που είναι οι πηγές. Βράζανε πάρα πολλές ώρες. Κάνανε τότε από την προηγούμενη μέρα το καθάρισμα των κρεμμυδιών για το γιαχνί, όπως το κάνουμε και σήμερα. Τα ετοιμάζουμε και τα βάζουμε στο νερό.

Φαγητό σε καζάνια στο παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων.
Ετοιμάζοντας το παραδοσιακό γιαχνί στα καζάνια. Φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά / CGMAKES

Παραδοσιακό πανηγύρι στην Ήπειρο

ΔΩΡΑ ΤΣΟΠΟΚΗ:
Το καζάνι είναι η στιγμή που αφήνεις το μάγειρα που ‘χει έρθει από τα ξημερώματα να δημιουργήσει. Που συνήθως δε σ’ αφήνει να μπεις και πολύ στο μαγειρείο. Τώρα γύρευε: Για να μη δεις τη συνταγή; Να μη τον ενοχλήσεις; Δεν ξέρω για ποιους λόγους! Πάντα το μαγειρείο ήτανε ένας χώρος που δεν έμπαινες εύκολα. Πρέπει να ‘χεις δουλειά για να μπεις. Όμως σήμερα δεν είναι εύκολο να βρεις και μάγειρα όσο αποσύρονται οι παλιότεροι. Ούτε και η συνταγή είναι η ίδια, ούτε και το αποτέλεσμα.

ΒΑΣΩ ΤΣΕΡΟΥ:
Στο πανηγύρι συμμετείχα εξαρχής και ήτανε πολύ συγκινητικό για εμένα. Εδώ υπήρχε αυτό που δεν είχα ζήσει καθόλου ούτε στο Αίγιο, ούτε στα Τριζόνια από όπου και κατάγομαι. Στο πρώτο πανηγύρι ό,τι μου ζητούσαν έκανα. Δηλαδή τα πάντα σε σχέση με την κουζίνα και την προετοιμασία. Αρχικά ξεκίνησα με το να καθαρίζω κρεμμύδια και να φτιάχνω τα κουταλοπίρουνα. Με τα χρόνια όμως έχω αναβαθμιστεί, και από  την κουζίνα και λίγο έξω, μπήκα από την πόρτα της κουζίνας και λίγο μέσα! Αναρριχήθηκα στις βαθμίδες του πανηγυριού!

Η διανομή του φαγητού μέσα από μία ανθρώπινη αλυσίδα - Το παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων

ΒΑΛΙΑ ΤΣΟΠΟΚΗ:
Και όταν τελειώσουν όλα αυτά, περιμένουμε πότε θα αρχίσει να μεσημεριάζει, να έρθουν οι φιλοξενούμενοι μας. Αμέσως μετά τον πρώτο χορό, ξεκινάμε την αλυσίδα για το γιαχνί.

Το θαυμαστό παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων στην Ήπειρο. Γιαχνί μοιράζεται με το έθιμο της αλυσίδας.
Το παραδοσιακό γιαχνί μοιράζεται με το έθιμο της αλυσίδας από τους φιλοξενούμενους. φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά / CGMAKES
Γιαχνί σε καζάνια στο παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό. Ζίτσα, Ιωάννινα, Ήπειρος.
Σερβίροντας το παραδοσιακό γιαχνί. φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά / CGMAKES

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΕΛΗΣ:
Πρώτα έμαθα τι σημαίνει η έννοια «αλυσίδα» στο πανηγύρι και μετά στην καθημερινότητα μου. Η αλυσίδα είναι ομάδα! Ξεκινάει από αυτόν που φτιάχνει το φαγητό και δίνει το πρώτο πιάτο, και πάει στον δεύτερο, στον τρίτο, μέχρι στον τελευταίο για να σερβίρεις τον άνθρωπο που ήρθε και σε τίμησε στο πανηγύρι. Δεν παίζει ρόλο αν θα είσαι στην αρχή, στη μέση ή στο τέλος. Παίζει ρόλο αν βρίσκεσαι στην αλυσίδα. Εσύ ορίζεις σε ποιο σημείο της αλυσίδας θα είσαι. Επίσης αν έχεις έναν άνθρωπο δίπλα σου και έχεις κάποιο παράπονο ή οτιδήποτε, καλό ή κακό, πηγαίνεις δίπλα σε αυτόν και το συζητάς για να το λύσεις. Η αλυσίδα σου δίνει αυτή την ευκαιρία.
Μπορεί για κάποιους να νομίζουν ότι η αλυσίδα είναι ο εύκολος τρόπος για να μπορείς να σερβίρεις την ημέρα του πανηγυριού 600, 700 μερίδες. Δεν είναι όμως έτσι. Το κάνουμε γιατί μας το μεταλαμπάδευσαν οι παλιοί.

ΡΑΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ:
H αλυσίδα είναι πολύ σημαντική, γιατί η ενέργεια και η αγάπη περνάει μέσα από το φαγητό…Και το ότι το χέρι το αφήνει σε κάθε έναν καλεσμένο μας μπροστά του. Του λέει και ένα «Καλή όρεξη!» και του λέει και ένα «Ευχαριστώ!». Είναι ωραίο πράγμα να σε σερβίρει ο άλλος στο χέρι, και να ‘ναι εθελοντής έτσι;

Το παραδοσιακό πανηγύρι του Φωτεινού Ιωαννίνων, μέσα από τις ιστορίες των ντόπιων.

Το έθιμο της κανίστρας στο παραδοσιακό πανηγύρι του Φωτεινού (Ζελίστα Ιωαννίνων)

ΒΑΛΙΑ ΤΣΟΠΟΚΗ:
Η κανίστρα είναι στη φιλοσοφία της προσφοράς. Επί της ουσίας τα μόνα έσοδα που έχει η αδελφότητα είναι η κανίστρα, μία λαχειοφόρος, τα μικρά έσοδα που έχουμε από την ψησταριά και από δωρεές συγχωριανών μας. Πολλοί βοηθούνε στο παραδοσιακό πανηγύρι μας, στη μνήμη των ανθρώπων που έχουνε χάσει…

Το θαυμαστό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων. Το έθιμο της κανίστρας.
Το έθιμο της κανίστρας αναβιώνει στο πανηγύρι - Φωτεινό Ιωαννίνων. φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά / CGMAKES

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΕΛΗΣ:
Ο ύπαρξη της κανίστρας έχει να κάνει με το καλύψουμε τα έξοδα μας, όμως για μένα είναι και η πίστη. Γιατί μπροστά είναι η εικόνα, η θρησκεία, και περιφέρεται γύρω – γύρω από ανθρώπους που δεν ξέρεις τα πιστεύω τους. Αλλά παρόλα αυτά το σέβονται. Και εγώ όταν είμαι στην Αθήνα δεν είμαι της εκκλησίας. Αλλά εδώ θέλω να είμαι στην κανίστρα, εκεί που λέμε τα «Χρόνια πολλά»: Μπροστά ο παπάς, πίσω ο Πάρεδρος με το Διοικητικό Συμβούλιο, να λέμε ευχαριστώ στον κόσμο που μας τίμησε. Γεμίζει με πίστη και ευλογία όλο το χωριό; Ένα ευχαριστώ στον Άγιο Νικόλα, στην εκκλησία του χωριού μας, και στην Παναγία που τα καταφέραμε και φέτος; Δεν ξέρω…

ΡΑΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ:
Προτεραιότητα έχουν πάντα οι φιλοξενούμενοι μας. Να γλεντήσουνε, να νιώσουνε, να πιούνε, να φάνε. Τελειώνει δηλαδή το φαγητό και έρχεται μια άλλη παρέα και λέμε «Εντάξει, αυτοί οι άνθρωποι τώρα νηστικοί;» Και άντε πάλι! Πάμε! Και στήνεται το τραπέζι, παρόλο που έχει περάσει η κανίστρα και αυτοί οι άνθρωποι δε θα ρίξουνε. Αλλά ‘κάναν και τόσα χιλιόμετρα να σου ‘ρθουνε! Νηστικοί θα μείνουν οι άνθρωποι; Δεν γίνεται!

Το έθιμο της χαρτούρας στο παραδοσιακό πανηγύρι του Φωτεινού (Ζελίστα Ιωαννίνων)

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΠΑΣ:  
Η χαρτούρα είναι όταν πας να παραγγείλεις ένα τραγούδι που θες να σου παίξει η ζυγιά (σ.σ παραδοσιακή ορχήστρα), και έχεις την ηθική υποχρέωση να πληρώσεις για να το ακούσεις. Αλλά αυτό είναι σαν να λέμε η εισαγωγή. Το επόμενο είναι, ότι αν ο οργανοπαίχτης με τις δαχτυλιές και το ντέφι, σε φέρουν σε αυτό το σημείο του εκστασιασμού, θα ‘ρθει εκεί η χαρτούρα, δηλαδή μεγαλύτερη αμοιβή. Θα βγει έτσι, με έναν περίεργο ταχυδακτυλουργικό τρόπο! Είναι και του μουσικού η ικανοποίηση, ότι το γουστάρεις αυτό που ακούς εκείνη τη στιγμή και θες κι άλλο, και άλλο.

Το έθιμο της χαρτούρας στους μουσικούς, στο παραδοσιακό παραδοσιακό πανηγύρι της Κουρνόραχης (2022)
Το έθιμο της χαρτούρας στο πανηγύρι της Κουρνοραχης. Φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά / CGMAKES

Το έθιμο της χαρτούρας στο παραδοσιακό ηπειρώτικο πανηγύρι

ΡANIA ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ:
Αυτό το πανηγύρι συνειδητά τα δίνει όλα ελεύθερα: Το φαγητό, τα κρασιά, τα πάντα. Συνειδητά επίσης δεν προσφέρει προπληρωμένο τον χορό. Αφενός μεν για το ίδιο το έθιμο, αφετέρου η ουσία και η πρακτικότητα της επιλογής «Χαρτούρα». Ο μουσικός, αυτό που κάνει το κάνει από την ψυχή του. Όταν όμως ανταμείβεται για την τέχνη του και καταφέρνει να μερακλώσει τον χορευτή, τότε αυτό δεν είναι μόνο χορός αλλά μία τελετουργία! Είναι η επικοινωνία του μουσικού με τον χορευτή. Όχι μόνο με τα μάτια του χορευτή, αλλά και με τα πόδια του χορευτή. Με το χέρι του που μπορεί να του κάνει το νόημα, πόσο αργά ή πόσο γρήγορα θέλει να πάει.
Έχουμε μουσικούς που δεν παίζουνε μόνο μουσική. Σε ακουμπάν στην ψυχή σου: Τη ζυγιά του Δημήτρη (σ.σ Δημήτρη Ζιάγκα), δεν την αλλάζουμε γιατί είμαστε πολύ ευχαριστημένοι. Με τα χρόνια έχουμε χτίσει μία σχέση. Μόλις με δει εμένα πάνω στον χορό, ξέρει τι χορεύει η Ράνια και πως το θέλει να το χορέψει. Και ξέρει και τι γύρισμα θα κάνει (σ.σ στο επόμενο τραγούδι).

Εγώ παραγγέλνω ας πούμε το «Χαλασιά μου», γιατί ότι ήμουνα μικρή, παράγγελνε ο μπαμπάς μου το «Χαλασιά» μου για ‘μένα! Αργότερα εγώ επέλεξα τον «Μπεράτι» και έτσι κάνω γύρισμα. Το γύρισμα στο «Χαλασιά μου» είναι το μνημόσυνο του πατέρα μου εκείνη την ώρα. Αλλά όχι το μνημόσυνο της θλίψης. Το μνημόσυνο ότι «Σε έχω στην καρδιά μου και στο μυαλό μου. Δεν έχεις φύγει ποτέ. Και τώρα χορεύω, και εσύ μ’ ακούς. Και εσύ με βλέπεις. Και να είμαι καλά, θα ‘ρθω του χρόνου να κάνω το ίδιο. Και ‘συ πάλι θα χαρείς. Και πάλι θα μ’ ακούσεις».
Αυτό δεν μπορείς να το πετύχεις στο προπληρωμένο. Μπορείς μόνο όταν εφαρμόσεις αυτό το απλό, αλλά και σύνθετο έθιμο.

Το θαυμαστό παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων.
Δημήτρης Ζιάγκας (κλαρίνο), Γιάννης Κουτελέκος (τραγούδι)

Το έθιμο της χαρτούρας στο παραδοσιακό ηπειρώτικο πανηγύρι

ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΙΤΣΑΝΤΩΝΗΣ: 
Η χαρτούρα είναι ο συνδετικός κρίκος που δημιουργεί μια πιο προσωπική σχέση μεταξύ του χορευτή και του οργανοπαίχτη. Αν θέλεις να χορεύεις ό,τι σου παίζει ο οργανοπαίχτης εντάξει. Αυτός όμως που είναι μερακλής δε μπορεί να χορέψει ό,τι να ‘ναι. Θέλει να χορέψει τους αγαπημένους του χορούς. Και για να τους προσεγγίσει καλύτερα ο οργανοπαίχτης, θα πρέπει να νοιώθει και αυτός ικανοποιημένος. Ότι είναι αυτός ο άνθρωπος εδώ πέρα, μου έδωσε το αντίτιμο και εγώ πρέπει να τον ικανοποιήσω. Επίσης με τη χαρτούρα έχεις διαφορετικούς χορούς και ακούσματα: Ο ένας θα χορέψει τον «Σαμαντάκα», ο άλλος θα χορέψει τους «Κλέφτες», ο άλλος θα χορέψει στα γόνατα. Χωρίς τη χαρτούρα θα ήτανε μία ομοιογενής σούπα που όλοι θα χορεύανε το ίδιο πράγμα.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΟΝΤΟΥΛΗ:
Είμαστε μερακλήδες! Δηλαδή δεν είναι τυχαία η επιλογή ότι χορεύουμε λίγο προς το τέλος. Προς τη νύχτα. Θέλουμε τα σιγανά, τα καθιστά, τα σκέτα. Εκεί θα αρχίσει και ο διάλογος του κλαρινίστα με τον πρωτοχορευτή. Εκεί πρέπει να πατήσει τον ήχο ο κλαρινίστας και εμένα να με κάνει να γονατίσω. Να με φτιάξει. Να είναι όμορφο. Καλό στ’ αυτιά μου. Να έρθει να το σπάσει το κλαρίνο, να το ακούω στ’ αυτί. Εκεί είναι που βγαίνει η ψυχή του ανθρώπου. Στα σκέτα. Να βγούνε δηλαδή τα βύσματά. Αυτό είναι που περιμένουμε ένα χρόνο.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΠΑΣ:
Μου ‘χει τύχει χρονιά, στην οποία να καθόμαστε στο σιάδι, κάτω τελείως, πονάγαν τα ποδάρια μας. Tο κλαρίνο από πάνω και εμείς να βάζουμε τα χαρτονομίσματα μέσα στο κλαρίνο! Την άλλη μέρα μου λεν θα πάμε μiα βόλτα. «Μια στιγμή να πάρω το πορτοφόλι μου» λέω. Ανοίγω το πορτοφόλι και δεν υπήρχε μέσα τίποτα. Ε, τα ‘βαλα μες το κλαρίνο όλα! Αυτό δεν είναι για την παράδοση. Είναι για το μέσα της ψυχής σου που θέλεις να βγει προς τα έξω. Και όπως λέει και το τραγούδι «Τα λεφτά τα χρήματα στον Άδη δεν περνάν».

Το θαυμαστό παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων στην Ήπειρο. Στο κλαρίνο ο Δημήτρης Ζιάγκας.
Ράνια Οικονόμου: «Έχουμε μουσικούς που σε ακουμπούν στην ψυχή σου. Τη ζυγιά του Δημήτρη Ζιάγκα δεν την αλλάζουμε...» Φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά | CGMAKES

Το παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων

Ο αποχωρισμός στο ηπειρώτικο μοιρολόι

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΕΛΗΣ:
Εμείς έχουμε το δικό μας μοιρολόι που παίζει στο τέλος του πανηγυριού: Το «Μοιρολόι της Ζελίστας» του Τάσου Χαλκιά. Εκείνη τη στιγμή που παίζει το μοιρολόι, έρχονται εικόνες απ’ τους ανθρώπους που φύγανε. Εκείνη την ώρα υπάρχει μια σιγή, μια κατάνυξη, ένας σεβασμός. Υπάρχει μια γαλήνια ησυχία. Είναι σαν να λέμε ενός λεπτού σιγή. Το μοιρολόι σε κάνει να κλείνεις τα μάτια, να σκέφτεσαι…
Μόλις τελειώσει και ακούω «…Και του χρόνου» είναι μαχαιριά στην καρδιά. Παρόλα αυτά την περιμένω κιόλας αυτή τη στιγμή γιατί λέω «Να ‘μαστε καλά, να ξαναβρεθούμε εδώ: Κάτω από τα πλατάνια, με τη δροσιά, με τους ανθρώπους αυτούς. Και κυρίως να μην έχουμε καμία απώλεια…Να ξαναδουλέψουμε, να στήσουμε αυτό το όμορφο παραδοσιακό πανηγύρι, και να ξανά ακούσουμε πάλι αυτό το μοιρολόι».

ΡΑΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ:
Το γλέντι ξεκινάει και κλείνει με το μοιριολόι (σ.σ μοιρολόι) γιατί έτσι είμαστε εμείς οι Ηπειρώτες. Τότε θυμόμαστε αυτούς που δεν είναι μαζί μας. Είτε είναι θάνατος, είτε είναι ξενιτιά. Και τους τιμάμε με αυτό. Και είναι και μια υπόσχεση το μοιριολόι, ότι «Εγώ θα το ξανά ξεκινήσω, για να ξανά θυμηθώ».

ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΙΤΣΑΝΤΩΝΗΣ:
Μετά το μοιρολόι εμένα το μυαλό μου πάει στην επόμενη φάση. Κλείνοντας δηλαδή λέω «Τελειώσαμε και φέτος, πάμε για του χρόνου. Πάμε στο επόμενο πανηγύρι». Δεν κλείνει ο κύκλος της ζωής εκεί. Κάποια στιγμή θα σταματήσει, θα τελειώσει. Για αυτό και λέμε μεταξύ μας «Να ‘μαστε καλά! Και του χρόνου». Όταν τελειώσει το πανηγύρι λοιπόν και μαζεύοντας και εμείς τα πράγματα μας να γυρίσουμε στην Αθήνα, μπαίνει αμέσως στο μυαλό πότε θα καταφέρω να ξανά ‘ρθω στο χωριό. Είναι ο επόμενος στόχος.

ΒΑΛΙA ΤΣΟΠΟΚΗ:
Με το μοιρολόι κλείνει η μέρα του πανηγυριού για την οποία μπορεί να ‘χουμε δουλέψει μήνες. Και όταν αυτό φτάνει σε ένα γλυκό τέλος υπάρχει συγκίνηση. Εκεί νομίζω ότι ο καθένας φέρνει στο μυαλό του κάποιες δύσκολες στιγμές, ανθρώπους που έχει χάσει, δυσκολίες που όλοι περνάμε…Είναι μία μορφή έκφρασης. Δηλαδή βλέπεις ότι στον άλλον βγαίνει ο καημός του. Και αυτό μας φέρνει πιο κοντά. Με ένα βλέμμα επικοινωνούμε και κάπως μαλακώνει όλο αυτό νομίζω.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΟΝΤΟΥΛΗ:
Για μένα το μοιρολόι είναι μία ανάταση για το επόμενο βήμα. Να έχουμε υγεία και να ξανά σμίξουμε. Και πάντα να βρισκόμαστε στα χωριά μας και να ανοίγουμε τα σπίτια μας!

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΠΑΣ:
O τελευταίος ήχος στο πανηγύρι είναι σαν τον τελευταίο στεναγμό που θα βγάλει κάποιος που λιγοψυχάει, όπως λένε. Είναι αυτή η τελευταία άπνοιά που έχει κάποιος. Αλλά τώρα είναι σαν να περιμένεις πάλι την Ανάσταση; Πως περιμένεις το Πάσχα; Και λες «Άντε παιδιά, να μαζευτούμε και του χρόνου πάλι, με υγεία να ξανά ανταμώσουμε, και να είμαστε πάλι όλοι εδώ». Αυτός είναι ο τελευταίος ήχος…

Το θαυμαστό παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων στην Ήπειρο.
Από αριστερά προς τα δεξιά: Πέτρος Κατσούλης, Ράνια Οικονόμου, Μπάμπης Αθανασίου. φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά | CGMAKES

Σκέψεις για το παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων

ΒΑΣΩ ΤΣΕΡΟΥ:
Αυτό που συμβαίνει εδώ, είναι το πως οι άνθρωποι μπορούν και ενώνονται και κάνουν κάτι πολύ δημιουργικό, όταν βάζουν στην άκρη τα ελαττώματα και εστιάζουνε στα προτερήματα τους.
Αυτό θεωρώ ότι το κάνει το ηπειρώτικο πανήγυρι. Δεν είναι τα πανηγύρια που πάει ο κόσμος να διασκεδάσει όπως πάμε σε ένα μπαρ. Είναι κάτι βαθύτερο. Κάτι που τους θυμίζει τις αξίες τους νομίζω. Αξίες όπως είναι η συνεργασία, η αληθινή αγάπη με αληθινά συναισθήματά, η αλληλοκατανόηση, η υπομονή, η ενσυναίσθηση. Στο παραδοσιακό πανηγύρι της Ζελίστας θα έλεγα πως μια επιπλέον αξία είναι η παράδοση και η μνήμη. Όλοι οι άνθρωποι τα έχουμε ανάγκη αυτά. Όμως με τον τρόπο ζωής μας στις πόλεις δεν τα ζούμε…

ΠΕΤΡΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ: 
Η Ιωάννα ήτανε η πρόεδρος που έβαλε σε πολλή καλή σειρά τα πράγματα του πανηγυριού. Δηλαδή άρχισε να καταγράφει τι χρειαζόμαστε για την επόμενη χρονιά: Tι μας λείπει. Όλα αυτά τα παρέδωσε στον Γιάννη τον Ψύγκα, που παρέδωσε στον Γιάννη Σιώμο, που παρέδωσε στη Ράνια (σ.σ Ράνια Οικονόμου). Αλλά πάντα είχαμε από πίσω σαν τυφλοσούρτη τα χαρτιά της Ιωάννας. Η Ράνια βέβαια ανέβασε το πανηγύρι γενικώς: Κυνήγησε, έψαξε χορηγούς, πράγματα που έγιναν για πρώτη φορά. Το χειμώνα η Ράνια θέλησε να παραδώσει σε εμένα μετά από 10 χρόνια. Μας παρέδωσε λοιπόν 3 κούτες υλικό και ένα στικάκι, που τα είχε βάλει όλα μέσα. Όμως αυτό που δεν ορίζεται από κανένα στικάκι, είναι να έχεις ανθρώπους με διάθεση. Εύχομαι να είναι πάντα όπως τώρα, γιατί είμαστε λίγοι. Αυτό το αντάμωμα να μην σβήσει…

Το θαυμαστό παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων
Το θαυμαστό παραδοσιακό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων στην Ήπειρο. Το έθιμο της αλυσίδας.

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Ηλίας Νίκας: Στη δικτατορία του Χότζα αναγκάστηκα και χρησιμοποίησα πιο βαθιά και σκοτεινά χρώματα

Ο ζωγράφος Ηλίας Νίκας μιλάει για την ζωή και το έργο του στα χρόνια δικτατορίας του Ενβέρ Χότζα.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Το θαυμαστό πανηγύρι στο Φωτεινό Ιωαννίνων Read More »

Ηλίας Νίκας: Στη δικτατορία του Χότζα αναγκάστηκα και χρησιμοποίησα πιο βαθιά και σκοτεινά χρώματα

εικαστικά, τέχνες / , ,
cgmakes

Ηλίας Νίκας: Στη δικτατορία του Χότζα αναγκάστηκα και χρησιμοποίησα πιο βαθιά και σκοτεινά χρώματα

Ο ζωγράφος Ηλίας Νίκας, γεννήθηκε το 1936 στο χωριό Βόδριστα της Δερόπολης. Το έργο του εστιάζει στην τοπιογραφία και έχει παρουσιαστεί σε πολυάριθμες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Πίνακες του έχουν βραβευτεί, με σημαντικότερες διακρίσεις στη Βαλέτα της Μάλτας και την Κρήτη. Έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Ιαπωνία, την Αμερική, τη Νέα Ζηλανδία και αλλού. Επίσης έχει εργαστεί στην εκπαίδευση ως ζωγράφος και έχει διδάξει σε Γυμνάσια της Αλβανίας και σε φροντιστήρια στην Ελλάδα. 

Facebook Instagram Youtube

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Ηλίας Νίκας: Στη δικτατορία του Χότζα αναγκάστηκα και χρησιμοποίησα πιο βαθιά και σκοτεινά χρώματα

Ηλίας Νίκας: Στη δικτατορία του Χότζα αναγκάστηκα και χρησιμοποίησα πιο βαθιά και σκοτεινά χρώματα.
Συνέντευξη με τον ζωγράφο Ηλία Νίκα. Φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά / CGMAKES

Από το τηλέφωνο ακόμη η φωνή του Ηλία Νίκα ήταν γεμάτη ευγένεια και καλοσύνη. Και είναι αλήθεια πως αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, εναρμονίζονται απόλυτα με το ζωγραφικό του έργο που είναι σπαρμένο με τη θετικότερη εκδοχή της ζωής.
Και αν τα βιώματα του Ηλία Νίκα χαρακτηρίζουν μνήμες πολέμου, πείνας και δικτατορίας, με το πινέλο του μας προσκαλεί σε εκείνες τις αξίες που ριζώνει η ύπαρξη μας: Στην αβρότητα της φύσης και εκείνων των πολιτιστικών μνημείων, δημιούργημα ομαδικής δουλειάς.

Αυτό τον καιρό γυρίζω το νέο μου ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ψίθυροι από Μέσα». Το θέμα του είναι η περίοδος της δικτατορίας του Ενβερ Χότζα στην Αλβανία, μέσα από τις προφορικές μαρτυρίες των ανθρώπων που οι ίδιοι βίωσαν το καθεστώς.
Ο Ηλίας Νίκας δίνοντας τη μαρτυρία του για το ντοκιμαντέρ, ξεδίπλωσε το βίωμά του, που καλύπτει στο σύνολό της τη δικτατορία του Χότζα. Επίσης όμως μίλησε και για εκείνα τα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που ο ίδιος έζησε. Οι μνήμες είναι πολλές. 

Στο ατελιέ του Ηλία Νίκα στη Δάφνη, από το ισόγειο μέχρι και τον πρώτο όροφο που βρίσκει στέγη το εργαστήριο του, οι τοίχοι είναι ντυμένοι με πολύχρωμους πίνακες. Ο χώρος υποδοχής φιλόξενος και άνετος, το τραπέζι γεμάτο σοκολατάκια, χυμούς και πορτοκαλάδες. 
Και δεν είναι το μπεζ καλοσιδερομένο κοστούμι που εμπνέει το σεβασμό στο πρόσωπο του Ηλία Νίκα. Αλλά το τραγικό βίωμα που έσπειρε τελικά με αισιοδοξία για ένα καλύτερο αύριο και το ακούμπησε με απλότητα -αλλά όχι απλοϊκότητα- στον καμβά.

Συνέντευξη με τον ζωγράφο Ηλία Νίκα

– Ποιες οι αναμνήσεις σας από παιδί;

Τα παιδικά μου χρόνια ήταν δύσκολα γιατί είχαμε πολέμους, φτώχια μεγάλη. Πέντε χρονών είδα το βαρύ πυροβολικό των Ιταλών που χτύπησε έξι η ώρα το πρωί, 28 Οκτωβρίου του 1940. Χτύπησε 20 χιλιόμετρα μακριά από το χωριό μου, όμως βλέπαμε κάπου – κάπου τις οβίδες του πυροβολικού να σχηματίζουν μια γραμμή…Στο σχολείο είχε παιδιά που λιποθυμούσαν από την πείνα. Εγώ ήμουν λίγο καλύτερα, αλλά γενικώς ήταν δύσκολα τα πράγματα. Όσο μου επιτρέπονταν πήγαινα στην εκκλησία ακόμα. Έπειτα για 45 χρόνια, βαθύ σκοτάδι. 

Αργότερα το 1960, πριν απαγορευτεί η θρησκεία, εξ ανάγκης έκανα και τον αγιογράφο. Έκανα εικόνες και πολλές τις δώρισα στο χωριό μου και στους Βουλιαράτες. Έκανα και σε πολλές φίλες της μητέρας μου. Έπειτα, το ’90 (σ.σ. που τέλειωσε το καθεστώς, αλλά ακόμα δεν επιτρέπονταν επίσημα η Θεία Λειτουργία) έκανα και 4 αγιογραφίες για να ξανά λειτουργήσει η εκκλησία του χωριού μου.

– Παρά το σκοτάδι που βιώσατε, τα έργα σας είναι γεμάτα φως. Την ομορφιά και πολυμορφία του ελληνικού τοπίου που έχει το έργο σας, επέλεξαν πολλοί συλλέκτες ανά τον κόσμο. Πως νιώθετε για αυτό; 

Δια μέσον των έργων μου, το πλείστων τοπία, το ελληνικό τοπίο, τα νησιά της Ελλάδας, τα έχω διαφημίσει και τα ‘χω πουλήσει σε πολλές χώρες του κόσμου. Είναι αλήθεια πως έργα μου έχουν στις συλλογές τους μεγάλοι συλλέκτες. Από την Ιαπωνία και την Αμερική, μέχρι τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Για αυτό είμαι πολύ περήφανος. 

Ηλίας Νίκας: Στη δικτατορία του Χότζα αναγκάστηκα και χρησιμοποίησα πιο βαθιά και σκοτεινά χρώματα.
Έργο του Ηλία Νίκα με τίτλο "Άνοιξη". Φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά / CGMAKES

 

– Πως γίνατε ζωγράφος;

Ζωγράφος έγινα από το σχολείο. Έβγαλα το καλλιτεχνικό τετράχρονο Γυμνάσιο στην Αλβανία και ήμουν ο καλύτερος. Μετά δεν είχα την πολυτέλεια για κάτι πιο σοβαρό. Δίδαξα στα Γυμνάσια εκεί και παράλληλα δημιούργησα όλη μου τη ζωή πάνω στη ζωγραφική. Η ζωγραφική μου άρεσε πολύ, αλλά δίχως συνθήκες.

– Ποιες είναι αυτές οι συνθήκες;

Για να ζωγραφίσεις πρέπει να είσαι ελεύθερος οικονομικά. Εγώ όλη μου τη ζωή, 64 χρόνια ζωγραφίζω για να ζήσω. Δεν είναι οι συνθήκες τέτοιες να μπορώ να βάλω στο αμάξι μου τα σύνεργα μου και να  πάω κάπου να ζωγραφίσω, γιατί είμαι της παλιάς σχολής. Συγκεκριμένα της Σοβιετικής.

– Πως επηρέασε η Σοβιετική Σχολή την τεχνική σας; 

Αρχικά οι καθηγητές μου είχαν σπουδάσει στη Σοβιετική Ένωση τότε. Αλλά αυτό δεν είναι μειονέκτημα γιατί και αυτή η χώρα, τότε και σήμερα, έχει καλλιτεχνία. Η Σχολή η Ρωσική και μετά η Σοβιετική, παρέμεινε σε αυτές τις παραδόσεις: είναι ρεαλιστική. Τότε που οι Γάλλοι ήτανε πολύ μπροστά με τον ιμπρεσιονισμό, οι Ρώσοι ήτανε ρεαλιστές. Η υποχρεωτική ρεαλιστική και η κλασική ήταν περιορισμένη και διδασκόμενη. Δεν μπορούσες να ξεφύγεις  από τους περιορισμούς.

–  Σας αρέσει ο Ιμπρεσιονισμός;

Βέβαια. Λάτρευα πάντα τους Γάλλους ιμπρεσιονιστές για τους οποίους είχα και έχω λατρεία. Όμως ποτέ δεν ξεχνώ τον μεγάλο Έλληνα Θεοτοκόπουλο. Δεν μπορώ να φτάσω κανέναν από αυτούς αλλά τους λατρεύω. Είμαι της νεορεαλιστικής τέχνης. Έτσι με κατατάξαν οι Έλληνες ζωγράφοι της Νέας Υόρκης.

Συνέντευξη του ζωγράφου Hλία Νίκα στο cgmakes. Φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά
Ο Ηλίας Νίκας στο εργαστήριο του στη Δάφνη | Φωτ.: Κωνσταντίνα Γεωργαντά / CGMAKES

– Πώς έφτασαν τα έργα σας στην Νέα Υόρκη; 

Πρώτα αγόρασαν πίνακες δικούς μου τουρίστες Βορειοηπειρώτες που ήρθανε από την Αμερική (σ.σ στην Αλβανία). Άλλοι βάλαν τα έργα μου στα εστιατόρια τους εκεί. Συγχρόνως κάπως αγόραζαν και έστελνα. Στη συνέχεια, το ’93 με τον Βορειοηπειρωτικό Σύλλογο, έκανα έκθεση. Πήγαμε Νέα Υόρκη, κάναμε έκθεση στη Βοστώνη με έργα Βορειοηπειρωτών. Το πλείστων δικά μου, του γιου μου και της κόρης μου. Τότε δεν ξέραμε και αγγλικά κανένας από εμάς και δυσκολευτήκαμε πάρα πολύ. Έπειτα κάποια στιγμή, ήρθανε δύο Έλληνες οι οποίοι έχουνε μια γκαλερί στη Νέα Υόρκη, στην Αστόρια, και αγόρασαν πάλι έργα μου. 

– Ακολουθούν και τα παιδιά σας το δρόμο σας;

Ναι, είναι ζωγράφοι. Η κόρη μου η Παναγιώτα είναι αρχαιολόγος – ιστορικός αλλά και εικαστικός. Ζωγραφίζει νεκρά φύση. Ο γιος μου ο Αλέξανδρος, είναι ζωγράφος στο Μουσείο της Ακρόπολης. Έχει πραγματικά έμφυτο ταλέντο! Είναι από τους λίγους ζωγράφους που μπορεί να φτιάχνει ένα πορτρέτο εκ του φυσικού. Δηλαδή ένα πορτρέτο που να έχει πολλά δεδομένα και όχι μόνο να έχει μία ομοιότητα, αλλά να εκφράζει και τον εσωτερικό κόσμο του πορτρέτου. Και οι δύο τελείωσαν Καλών Τεχνών στην Αλβανία.

– Τιμάτε ιδιαίτερα την γενέτειρα σας στο έργο σας. 

Έχω κάνει πάρα πολλά τοπία από την γενέτειρα μου τη Βόρειο Ήπειρο: Από τους Αγίους Σαράντα, τη Δρόπολη και το Γαλάζιο Μάτι, μέχρι τη Χειμάρα, τους Δρυμάδες, το Βουθρωτό και τη Βόδριστα. Και εκκλησίες και μοναστήρια. Και μετά τοπία από την Κέρκυρα, την Κρήτη, τα Μετέωρα, τη Σαντορίνη και πολλά άλλα. Έχω ζωγραφίσει εκατοντάδες τοπία σε όλη μου τη ζωή.

"Πάντοτε ο μεγαλύτερος δάσκαλος μου ήταν και είναι φύση."
Έργο ζωγραφικής του Ηλία Νίκα.
Ηλίας Νίκας
Ζωγράφος

– Πως οδηγηθήκατε στην τοπιογραφία; 

Στη δικτατορία του Χότζα δεν επέλεγα το θέμα μου…Αρχικά η θεματική της ζωγραφικής μου ήταν στα καθήκοντα του σχολείου που δίδασκα. Μετά με απασχόλησε το τοπίο, η φύση. Πάντοτε ο μεγαλύτερος δάσκαλος μου ήταν και είναι η φύση. Εκεί μαθαίνεις το σχέδιο αλλά περισσότερο από όλα τα χρώματα. Η φύση είναι η μεγαλύτερη σχολή για όλους τους εικαστικούς. Εκ τού φυσικού είναι το καλύτερο πορτρέτο. Είμαι από τους λίγους πια ζωγράφους που ζωγραφίζουν εκ του φυσικού.

Έργο ζωγραφικής του Ηλία Νίκα.
Πίνακας ζωγραφικής του Ηλία Νίκα.
Έργο τοπιογραφίας του ζωγράφου Ηλία Νίκα.
Ηλίας Νίκας: Στη δικτατορία του Χότζα αναγκάστηκα και χρησιμοποίησα πιο βαθιά και σκοτεινά χρώματα.
Ο ζωγράφος Ηλίας Νίκας στο εργαστήριο του. Φωτογραφία: Κωνσταντίνα Γεωργαντά, CGMAKES

– Στα χρόνια της Λαϊκής Δημοκρατίας τι ζωγραφίζατε;

Πλακάτ, συνθήματα, θα έφτιαχνες πορτρέτο. Ένα πορτρέτο: Του Χότζα. Και ο Χότζα ήτανε ο ακόλουθος του Ένγκελς, του Μαρξ, Λένιν, Στάλιν. Και αυτούς έπρεπε να τους ζωγραφίζεις παντού. Παντού αυτά. Αυτουνούς τους έκανα με επιτυχία ενώ με τον Χότζα δυσκολευόμουνα. Είχα όμως την ευχέρεια να είμαι γρήγορος. 

Να σας πω ένα γεγονός: 9 Μαΐου είναι η ημερομηνία του Σοβιετικού Στρατού και γιορταζότανε. Σε αυτή την ημερομηνία για τα σχολεία, για τους μαθητές, έκανα συνθήματα στο χαρτόνι. Από αυτά έκανα σε δύο – τέσσερις μέρες…τετρακόσια! Και είχα μάθει να τα γράφω γρήγορα. Έγραφα: «Δόξα στο Κόμμα Εργασίας Αλβανίας». Αυτό το κάνα εκατοντάδες φορές, ίσως και χιλιάδες… Και έβαζα το χαρτόνι πάνω στο τραπέζι…Όταν κουράζονταν τα μάτια, το έκανα και με κλειστά μάτια: Lavdi PPSH., Lavdi PPSH.…

– Στο καθεστώς, ζωγραφίσατε ποτέ κάτι που πραγματικά θέλατε;

Κάποτέ το 1970, ζωγράφησα σε έναν πίνακα «πολύ μπλε». Με κατηγόρησαν για «Έλληνα». Μια άλλη φορά σε ένα τοπίο, στο τρίτο πλάνο, έδειχνα τον Παντοκράτορα, το βουνό της Κέρκυρας. Μου έκαναν παρατήρηση και εκεί. Ο περιορισμός ήταν πολύ σκληρός. Θα ζωγράφιζες τα θέματα που σου έλεγαν και όχι αυτά που σου άρεσαν εσένα. Στη δικτατορία του Χότζα αναγκάστηκα και χρησιμοποίησα πιο βαθιά και σκοτεινά χρώματα. Τότε ο καλλιτέχνης δεν ήταν ελεύθερος να δημιουργήσει ό,τι ο ίδιος ήθελε. Δεν είχαμε την ελευθερία της σκέψης.

– Υπάρχει κάποιο έργο σας που αγαπάτε περισσότερο; 

Έργα μου που αγαπάω περισσότερο είναι το πορτρέτο του γιου μου του Βαγγέλη 6 χρονών «Ο Μικρός Ναύτης». Επίσης «Η Δεροπολίτισσα». Τοπία,  το χωριό μου, το πατρικό μου, η Σαντορίνη, τα Μετέωρα. 

 

Monk by the Sea, artist Caspar David Friedrich. Μοναχός δίπλα στη θάλασσα. Ανάλυση με βίντεο του πίνακα ζωγραφικής.
Μοναχός δίπλα στη θάλασσα / Caspar David Friedrich

Βίντεο - ανάλυση σε πρωτότυπη έρευνα, σκηνοθεσία & μουσική της Κωνσταντίνας Γεωργαντά.

Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Άνδρος
Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο

Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Καϊρειος Βιβλιοθήκη,  Ίδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως.

Αρχαιολογικό Μουσείο, Σκύρος
Αρχαιολογικό μουσείο Σκύρου

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου με ευρήματα από το 2.800π.Χ και την αίθουσα με τη λαογραφική συλλογή.

Ηλίας Νίκας: Στη δικτατορία του Χότζα αναγκάστηκα και χρησιμοποίησα πιο βαθιά και σκοτεινά χρώματα Read More »

Νάξος | Τα παράδοξα της Πορτάρας

μυθολογία, πολιτιστικός τουρισμός / , , ,
cgmakes

Νάξος | Τα παράδοξα της Πορτάρας

Πορτάρα Νάξου

Νάξος | Τα παράδοξα της Πορτάρας. Kάποιοι λένε ότι η Πορτάρα Νάξου, ήταν η είσοδος για έναν ναό αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα. Άλλοι θεωρούν ότι ο αρχαϊκός ναός1, ήταν ιερό αφιερωμένο στον θεό Διόνυσο. Mελέτες χρονολογούν τον ναό, τον 6ο αιώνα π.Χ, ενώ άλλες τον 15ο αιώνα π.Χ. 
Αυτές οι εκδοχές δημιουργούν τα Παράδοξα της Πορτάρας και ίσως της αρχαιολογίας γενικότερα. Μας υπενθυμίζουν ότι παρά τα τεχνολογικά μέσα που διαθέτουμε, δεν ζήσαμε ποτέ εκείνη την εποχή.

Facebook Instagram Youtube Pinterest

Έρευνα της Κωνσταντίνας Γεωργαντά

Νάξος: Τα παράδοξα της Πορτάρας

Το Ιερό του Απόλλωνα στη Νάξο. Η Πορτάρα όπως φαίνεται από το πλαίο.
Πορτάρα Νάξος | © Αρχείο Κωνσταντίνας Γεωργαντά

Πορτάρα Νάξου

Τα Παράδοξα της Πορτάρας στη Νάξο: Θεωρίες χρονολόγησης

Αρχικά η Πορτάρα, όπως λέει και το όνομα της, είναι μία πόρτα τεραστίων διαστάσεων. Βρίσκεται στη Νάξο, και συγκεκριμένα στη νησίδα Παλάτια, δίπλα στο λιμάνι. Η Πορτάρα είναι μαρμάρινη, και έχει διαστάσεις 6,20 μέτρα πλάτος και ύψος 9 μέτρα, μαζί με το κατώφλι. Οι αρχαιολόγοι συμφωνούν στο ότι η Πορτάρα, ήταν η είσοδος για κάποιο κτήριο, μάλλον ναό. Η αρχιτεκτονική του ιερού ήταν στα πρότυπα του ιωνικού ρυθμού2 και θα ήταν περίστυλος, δηλαδή γύρω γύρω το κτίριο θα είχε κίονες και στη μέση αυλή ή στοά. Στο σύνολο του θα αποτελούνταν από 6 κίονες στην πρόσοψη και 12 στα πλάγιά, που θα του έδιναν διαστάσεις 24 επί 55 μέτρα 3, ενώ η κάθε πλευρά της πόρτας ζυγίζει περίπου 20 τόνους.

Θεωρία 1η - Ο Ναός ως ιερό αφιερωμένο στον θεό Διόνυσο


Πορτάρα Νάξου
Βάκχος και Αριάδνη στη Νάξο. Πίνακας του Τιτσιάνο. Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη.
Βάκχος και Αριάδνη 1520–1523, Τιτσιάνο Βετσέλλιο, National Gallery, Λονδίνο, Wikimedia Commons.

Μερικοί θεωρούν ότι η Πορτάρα Νάξου, ήταν η είσοδος για ένα ιερό αφιερωμένο στον θεό Διόνυσο.
Φυσικά η Νάξος, αλλά και η νησίδα Παλάτια που βρίσκεται η Πορτάρα, συνδέονται στενά με τη μυθολογία. Οι αρχαίοι Έλληνες, πίστευαν ότι στη Νάξο μεγάλωσε ο Δίας. Ο πατέρας των θεών ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τη Σεμέλη, κόρη του Κάδμου, ιδρυτή και βασιλιά της Θήβας. Όταν όμως η Ήρα έμαθε για την κρυφή σχέση του Δία, σύμφωνα με μία εκδοχή, έπεισε την Σεμέλη να ζητήσει από τον Δία να εμφανιστεί μπροστά της με τη θεϊκή του μορφή. Αυτό ήταν που τελικά τη σκότωσε. Ο Δίας πικραμένος, πήρε το αγέννητο μωρό από την κοιλιά της Σεμέλης, κρυφά από την Ήρα, και το έραψε στον μηρό του, για να έχει τροφή μέχρι να γεννηθεί. Το μωρό αυτό ήταν ο θεός Διόνυσος.4 5

Θεός Διόνυσος & Αριάδνη

Σύμφωνα λοιπόν με μία εκδοχή του μύθου, ο Δίας έδωσε τον Διόνυσο για να τον μεγαλώσουν, στις νύμφες Φιλία, Κορωνίδα και Κλείδη στη Νάξο. Όταν ο Θησέας σκότωσε τον Μινώταυρο και έφυγε από την Κρήτη για Αθήνα, πήρε μαζί του την αγαπημένη του και κόρη του Μίνωα, Αριάδνη. Όμως στο ταξίδι της επιστροφής κάναν μια στάση στη Νάξο. Ο Διόνυσος, καθοδήγησε τον Θησέα να φύγει από τη Νάξο χωρίς την Αριάδνη, καθώς η μοίρα ήθελε να την κάνει γυναίκα του ο θεός.6 

Ο Θησέας υπάκουσε και έφυγε από τη Νάξο χωρίς την Αριάδνη, εγκαταλείποντάς τη στη Νησίδα Παλάτια, εκεί που βρίσκεται η Πορτάρα. Έτσι ο Διόνυσος την έκανε σύζυγο του και λατρεύτηκαν σαν ζευγάρι από τους ντόπιους με μεγάλες τιμές7.

Είναι γεγονός ότι η μυθολογία της Νάξου είναι στενά συνδεδεμένη με τον Διόνυσο, καθώς ήταν και προστάτης του νησιού . Εύκολα λοιπόν μπορεί κάποιος να συμπεράνει, ότι ο ναός που είχε είσοδο την Πορτάρα, δεν μπορεί παρά να ήταν αφιερωμένος στον θεό Διόνυσο,

Θεωρία 2η - Ο ναός ως ιερό αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα (6ος αιώνας π.Χ)


Πορτάρα Νάξου
H Λητώ γεννά τον Απόλλωνα και την Νταϊάνα στο νησί της Δήλου. Δημιουργός έργου: Diana Scultori
H Λητώ γεννά τον Απόλλωνα και την Άρτεμη στο νησί της Δήλου 1535 - 1588, της Diana Scultori. Περισσότερες πληροφορίες: National Gallery of Art

Οπωσδήποτε όμως η πιο διαδεδομένη και ίσως τεκμηριωμένη θεωρία, είναι πως η Πορτάρα Νάξου κατασκευάστηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. Πως ήταν η είσοδος για ένα ιερό, αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα, για αυτό και είναι προσανατολισμένος προς τη Δήλο απέναντι, τόπο καταγωγής του θεού 8. Στην εκδοχή αυτή, τον ναό κατασκεύασε ο τύραννος Λυγδάμης.

Ο Λυδάμης λοιπόν, ήταν πλούσιος γαιοκτήμονας του 6ου αιώνα, που ήθελε την εξουσία στη Νάξο. Από την άλλη ο Πεισίστρατος, ήθελε την εξουσία στην Αθήνα. Στην προσπάθεια του να εφαρμόσει την τυραννίδα ο Πεισίστρατος, τον έστειλαν δύο φορές εξορία . Την τρίτη, έκανε συμμάχους. Ανάμεσα τους και ο Λυγδάμης. 

Η στρατηγική των τυράννων

Ο Λυγδάμης τώρα, βοήθησε τον Πεισίστρατο να καταλάβει την εξουσία, προσφέροντάς του μισθοφόρους και χρήματα9, για να αντιμετωπίσει τον αντίπαλό του και ολιγάρχη, Αλκμεωνίδη10 Μεγακλή. Μόλις ο Πεισίστρατος έγινε τύραννος στην Αθήνα, με τη σειρά του βοήθησε τον Λυγδάμη να γίνει τύραννος στη Νάξο, το 545 π.Χ.

Είναι γεγονός ότι στην πολιτική των τυράννων περιλαμβανόταν η κατασκευή μεγάλων δημόσιων οικοδομημάτων. Την περίοδο της τυραννίας του, ο Λυδάμης κατασκεύασε στη Νάξο ένα υδραγωγείο 11 χιλιομέτρων11. Επίσης ξεκίνησε να φτιάχνει τον Ναό του Απόλλωνα στη νησίδα Παλάτια, ο οποίος δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Η κατασκευή του ναού φανερώνει τις «μεγάλες φιλοδοξίες του τυράννου να καταστήσει το νησί κυρίαρχο έναντι των Κυκλάδων, και να υποβαθμίσει με αυτόν τον τρόπο το ιερό του Απόλλωνα στη Δήλο».

Με δεδομένα τα παραπάνω, η θεωρία για την κατασκευή της Πορτάρας Νάξου, τον 6ο αιώνα π.Χ, μοιάζει επίσης λογική.

Θεωρία 3η - Ο ναός ως ιερό αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα (15ος αιώνας π.Χ)

Μυκηναϊκοί τάφοι στα Απλώματα Νάξου. Νεκροταφείο Γγρόττας, αρχαιολογικό χώρος Νάξου.
Μελέτη | Απλώματα Νάξου: Κινητά ευρήματα τάφων Α και Β, Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία

Μυκηναϊκοί τάφοι στα Απλώματα Νάξου

Το 1956 ο έφορος αρχαιοτήτων κ. Ανδρέας Βαβρίτσας12, ανακαλύπτει κτερίσματα13,στον λόφο Απλώματα της Νάξου. Στη συνέχεια διαπιστώνει ότι στο σημείο εκείνο, υπάρχουν δύο Μυκηναϊκοί θαλαμωτοί τάφοι14. Έτσι δύο χρόνια μετά, αρχίζει η συστηματική ανασκαφή του σημείου, από τον καθηγητή κ. Νικόλαο Κοντολέων15 μαζί με τους μαθητές του.

Τον έναν τάφο τον είχαν λεηλατήσει. Ο άλλος ήταν μισοκατεστραμμένος, γιατί το βόρειο μέρος του είχε πέσει στον γκρεμό, μαζί με ολόκληρο τον λόφο, λόγω καθίζησης του εδάφους, που έγινε το νωρίτερο τον 6ο αιώνα π.Χ.16 Τα περισσότερα κτερίσματα που βρέθηκαν στους τάφους, όπως κοσμήματα, εργαλεία και όπλα, προέρχονταν από την Ύστερη Μυκηναϊκή Εποχή17. Όμως βρέθηκαν μερικά κτερίσματα που είναι πιο παλιά. Μεταξύ αυτών, ένα ελεφάντινο αντικείμενο, που δεν υπάρχει ακριβής χρονολόγηση, και έναν σφραγιδόλιθο18 σε άριστη κατάσταση. Ο σφραγιδόλιθος λοιπόν, ανήκει στον 15ο π.Χ αιώνα «Λόγω του σχήματος και λόγω της παραστάσεως του19». Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι οι τάφοι αυτοί, δημιουργήθηκαν μάλλον κατά το 15ο αιώνα π.Χ.

Νάξος: Τα παράδοξα της Πορτάρας. Σφραγιδόλιθος από Μυκηναϊκό τάφο, στα Απλώματα Νάξου.
Σφραγιδόλιθος -Μυκηναϊκος τάφος Απλώματα Νάξου. Πηγή: Απλώματα Νάξου, κινητά ευρήματα τάφων Α και Β. Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία (1977)

Ο σφραγιδόλιθος και το φοινικόδεντρο

Ο σφραγιδόλιθος τώρα, είναι λατρευτικού περιεχομένου. Χωρίζεται σε δύο μέρη, από ένα κάθετο δόρυ. Στην αριστερή πλευρά έχει έναν άνδρα με ζωόμορφο πρόσωπο που κρατάει το δόρυ, ενώ μπροστά του έχει μία τράπεζα προσφορών. Δεξιά του δόρατος, έχει λαξευτεί ένα φοινικόδεντρο. Το φοινικόδεντρο αυτό, σύμφωνα με την μελέτη «Απλώματα Νάξου: Κινητά ευρήματα τάφων Α και Β», αποδεικνύει πως ο σφραγιδόλιθος θα πρέπει να είχε μεταφερθεί από τη Δήλο στον ιερό του Απόλλωνα, ήδη κατά τον 15ο αιώνα π.Χ. 

Και αυτό γιατί η τεχνική που έχει δημιουργηθεί το φοινικόδεντρο έχει συναντηθεί ήδη τον 15ο αιώνα π.Χ στη Δήλο. Την τεκμηρίωση του ο καθηγητής κ. Κοντολέων, βασίζει στους στίχους του Oμήρου που αναφέρει το φοινικόδεντρο: «Τέτοια στη Δήλο, στο βωμό του Απόλλωνα το πλάγι, νιόβλαστη είδα φοινικιά κάποτε να φουντώνει»20 21.

Με αφετηρία την παραπάνω τεκμηρίωση, είναι επίσης λογικό το συμπέρασμα ότι το ιερό του Δηλίου Απόλλωνα, άρα και η Πορτάρα Νάξου, υπήρχε ήδη κατά τον 15ο αιώνα π.Χ.22.

Θεωρία 4η - Η Πορτάρα Νάξου ως αντίγραφο πυλών του 16ου αιώνα π.Χ

Απ’ την άλλη, η αρχαιολόγος Χρυσούλα Καρδαρά, στην ίδια μελέτη23, αναφέρει πως η τεχνική του φοινικόδεντρου στον σφραγιδόλιθο, έχει συναντηθεί ακόμα πιο παλιά. Συγκεκριμένα, σε τοιχογραφίες της Σαντορίνης τον 16ο αιώνα π.Χ., αλλά είναι επίσης και σύνηθες θέμα στην Ύστερη Μυκηναϊκή εποχή και στην κυπριακή κεραμική. Όμως τον 16ο π.Χ αιώνα, κάπου το 1613 π.Χ, έγινε η έκρηξη του ηφαιστείου στη Σαντορίνη. 

Συνεπώς με αυτό τον τρόπο, ίσως υπαινίσσεται πως η Πορτάρα Νάξου, είναι τελικά αντίγραφο πυλών πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Ειδικότερα, τη θεωρία της βασίζει μέσω παραπομπής, στην μελέτη του αρχαιολόγου Σπυρίδων Μαρινάτου «Θήρα VΙ24», ο οποίος πραγματοποίησε ανασκαφές25 στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Εκεί ανακάλυψε μία ολόκληρη υστεροκυκλαδική26 πόλη θαμμένη κάτω από ηφαιστειακά υλικά, και θεώρησε πως βρήκε την Χαμένη Ατλαντίδα στη Σαντορίνη27.

Στην περίπτωση αυτή, το συμπέρασμα είναι ότι η Πορτάρα Νάξου μπορεί να μην είναι του στου 15ο αιώνα π.Χ. Όμως ίσως, δεν είναι και πρωτότυπο έργο.

Πορτάρα Νάξου, άποψη του μνημείου από το καράβι. Νάξος: Τα παράδοξα της Πορτάρας.
Άποψη της Πορτάρας από το πλοίο | Αρχείο ©Πολιτισμός εν Κινήσει Κοιν.Σ.Επ

Από το παράξο στην παραδοχή - Πορτάρα Ναξου

Τα Παράδοξα της Πορτάρας στη Νάξο: Θεωρίες χρονολόγησης

Σύμφωνα με τα παραπάνω, το συμπέρασμα είναι ότι τόσο η χρονολόγηση της Πορτάρας Νάξου, όσο και το σε ποιον ήταν αφιερωμένο τον ιερό που οδηγούσε η Πορτάρα, είναι μάλλον υπό διαπραγμάτευση. Μιλάμε λοιπόν για θεωρίες, που έχουν αναπτυχθεί με βάση τη γνώση που μέχρι σήμερα έχουμε, σε μία προσπάθεια να ερμηνεύσουμε το μακρινό παρελθόν. 

Η κοσμοαντίληψη λοιπόν, είναι ότι παρά τις διαφωνίες, υπάρχουν παραδοχές που λειτουργούν ως κοινός παρανομαστής. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα σχετικά με την Πόρτάρα Νάξου, ο κοινός τόπος είναι, ότι τη δεδομένη χωροχρονική στιγμή, με βάση αυτά που σήμερα «γνωρίζουμε», υπάρχει συμφωνία για το ότι η Πορτάρα Νάξου ήταν η είσοδος για ένα κτήριο, πιθανότατα ιερό. Από εκεί και πέρα η παραδοχή αυτή, επιτρέπει και ξεδιπλώνει ερμηνείες, όπως το ότι ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα ή τον Διόνυσο, το ότι χτίστηκε τον 6ο π.Χ αιώνα ή τον 15ο π.Χ αιώνα.

Τα παράδοξα της Πορτάρας: Συμπέρασμα

Παρακολουθώντας το πρόγραμμα «Διοίκηση Πολιτιστικών Μονάδων»28, η εισηγήτρια κυρία Δέσποινα Καταπότη29 είπε τη φράση: «Η αρχαιολογία έχει να κάνει με ίχνη του παρελθόντος. Κατάλοιπά του παρελθόντος. Επομένως πρέπει να καλύψει κενά». Μία φράση που θεωρώ ότι είναι ταιριαστή εδώ. 

Συνεπώς η αρχαιολογία, αλλά και οι επιστήμες γενικότερα που σχετίζονται με τις απουσίες, με εποχές που δεν έχουμε ζήσει, αναπτύσσουν τεκμηριωμένες θεωρίες σε μία προσπάθεια να εμπλουτιστούν αυτά τα κενά. Παραμένουν όμως θεωρίες. Συνεπώς, δεν μπορούμε να έρθουμε σε απόλυτη επαφή με την αλήθεια, για το πότε, πως ή γιατί, δημιουργήθηκε αυτό το σημαντικό μνημείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. 

Οπωσδήποτε όμως, όλες οι παραπάνω θεωρίες, αλλά και αυτές που ίσως προστεθούν μελλοντικά, αποτελούν το ενδιαφέρον μας για το από που ήρθαμε, πως εξελισσόμαστε και ίσως που οδηγούμαστε.

Video Essay - Ντοκιμαντέρ

Μοναχός δίπλα στη θάλασσα

Ανάλυση του έργου ζωγραφικής «Monk by the Sea», του Caspar David Fredrich.
Πρωτότυπη έρευνα – σκηνοθεσία – μουσική
Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Δείτε το εδώ

Νάξος | Τα παράδοξα της Πορτάρας Read More »

Από την Πορτάρα Νάξου στις πύλες του κόσμου

Uncategorized / , , , ,
cgmakes

Από την Πορτάρα Νάξου, στις πύλες του κόσμου

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

Facebook Instagram Youtube

Έρευνα Κωνσταντίνα Γεωραντά

Από την Πορτάρα Νάξου, στις Πύλες του κόσμου

Το Ιερό του Απόλλωνα στη Νάξο. Η Πορτάρα όπως φαίνεται από το πλαίο.

Ο Ναός του Απόλλωνα - Ιστορική αναδρομή

 Για εμένα το πιο παράξενο και ενδιαφέρον ίσως, αποτελεί το γεγονός ότι τέτοιες πόρτες, όπως της Πορτάρας δηλαδή, υπάρχουν διάσπαρτες σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην Τουρκία, το Περού, την Βολιβία, Ιράν 

Πολιτιστικός τουρισμός: Η πύλη των Λεόντων στη Χαττούσα, Τουρκία.

.

Από την Πορτάρα Νάξου στις πύλες του κόσμου Read More »

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο

πολιτιστικός τουρισμός / , , ,
cgmakes

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο: Από το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στην Καϊρειο Βιβλιοθήκη, και στο Ίδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως. Εκθέσεις: Γιώργος Ζογγόπουλος, Επικράτειες του Νόστου & Το ημερολόγιο του Ολύμπου (Καϊρειος Βιβλιοθήκη).

Facebook Instagram

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο

Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Άνδρος

Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο

Αρχικά η Άνδρος, είναι ο τόπος καταγωγής του Βασίλη Γουλανδρή, και από το 1979 δημιούργησε στη γενέτειρα του κοιτίδες πολιτισμού. Ταυτόχρονα λοιπόν με τη δημιουργία του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Αθήνα, εγκαινιάστηκε στην Άνδρο το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, που είναι και το πρώτο μουσείο του είδους στην Ελλάδα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του κτιρίου, έλαβε διάκριση στην Οσάκα της Ιαπωνίας, για την αρμονική ένταξη του στον περιβάλλοντα χώρο. 

Δύο χρόνια αργότερα, το 1981, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, χρηματοδότησε την κατασκευή του Αρχαιολογικού Μουσείου στην Άνδρο, το οποίο και στη συνέχεια δώρισε στο Ελληνικό Κράτος. Φυσικά, το 1986, εγκαινιάστηκε η νέα πτέρυγα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, που φιλοξενεί τα καλοκαίρια εκθέσεις διακεκριμένων καλλιτεχνών. Ανάμεσα στις εκθέσεις που έχει φιλοξενήσει το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, είναι αυτές των: Alberto Giacometti, Παναγιώτη Τέτση, Henri Cartier-Bresson και Γιάννη Μόραλη.

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο: Γλυπτό Αλέξανδρος, Γιώργος Ζογγόπουλος

Κατά την επίσκεψη μας στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο, φιλοξενούνταν έκθεση αφιερωμένη στον Γιώργο Ζογγόπουλο, με τίτλο “Η Ασίγαστη Πλησμονή στο Αχανές της Αφαίρεσης”. Αντίθετα με τον ελιτίστικο τίτλο της έκθεσης, αδιαμφισβήτητα το έργο του Γιώργου Ζογγόπουλου, έχει ευρεία λαϊκή απεύθυνση. Έργα του όπως οι “Ομπρέλες” στη Θεσσαλονίκη, το  “Μνημείο του Ζαλόγγου” στο ομώνυμο βουνό της Πρέβεζας και οι “Ομπρέλες” στο Βέλγιο, επιβεβαιώνουν τον Γιώργο Ζογγόπουλο και το όραμα του για μία τέχνη προσιτή στο κοινό.

Η έκθεση έκανε μία αξιόλογη αναδρομή σε όλες τις καλλιτεχνικές περιόδους της ζωής, του μέσα από 107 έργα, και κινούνταν από την πρώιμη ρεαλιστική περίοδο, μέχρι τις ελεύθερες συνθέσεις του. Μεταξύ των έργων παρουσιάστηκαν οι “Ομπρέλες” (1997) από ανοξείδωτο χάλυβα, εκδοχές του “Αλέξανδρου” και “Πουλιά” από ορείχαλκο.

Εισιτήρια

Γενική είσοδος 5€, Μειωμένο: 3€

Ελεύθερη είσοδος

  • Μέλη του Ιδρύματος & κάτοχοι κάρτας AICA-ICOM-ICOMOS
  • Παιδιά έως 12 ετών
  • ΑμέΑ και ο συνοδός τους
  • Εκπαιδευτικοί που συνοδεύουν σχολεία
  • Μέλη Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών
  • Ξεναγοί
  • Δημοσιογράφοι

Ώρες λειτουργίας

Τετάρτη – Κυριακή: 11:00 – 15:00 & 18:00 – 21:00
Δευτέρα: 11:00 – 15:00
Τρίτη: Κλειστά

Επικοινωνία

Οδός Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Χώρα Άνδρος Τ.Κ 84500
Τηλέφωνο: +30 2282022444
Ιστότοπος Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Άνδρου

Ίδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως, Άνδρος

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο: Πίνακας της Δάφνης Αγγελίδου, Ίδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως,.
Πορτοκαλί Καφενείο (2011) Δάφνη Αγγελίδου

Στο πνευματικό στέκι του Ιδρύματος Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως στην Άνδρο, λειτουργούν τμήματα ζωγραφικής για παιδιά, όπως επίσης και τμήματα εκπαίδευσης μουσικών οργάνων που προσφέρονται δωρεάν. Επιπλέον το Ίδρυμα, στο πλαίσιο κοινωνικής προσφοράς του, έχει στηρίξει οικονομικά με 26 μέχρι σήμερα υποτροφίες τελειόφοιτους Λυκείου, που έχουν πετύχει είσοδο σε Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Φυσικά ο φορέας, φιλοξενεί την καλοκαιρινή περίοδο πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως την έκθεση “Επικράτειες του Νότου”, στην οποία συμμετείχαν 14 καλλιτέχνες με τα έργα τους.

Έργο ζωγραφικής της Δάφνης Αγγελίδου με τίτλο "Διαβάσεις¨.
Διαβάσεις (κέντρο). Εργο της Δάφνης Αγγελίδου.

Μεταξύ άλλων, σταθήκαμε στο έργο της Δάφνης Αγγελίδου με τίτλο “Διαβάσεις”. Στον καμβά, πάνω στον γκρίζο ασφάλτινο δρόμο, ο κόσμος διασταυρώνεται και κρύβει το πρόσωπο του κάτω από ομπρέλες. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, πως δεν ξεχωρίζει φύλο ή φυλή μέσα στο αστικό τοπίο, που επεκτείνεται έξω από τα στενά όρια του καμβά. Στο έργο αυτό, μάλλον οι πολύχρωμες ομπρέλες δίνουν μήνυμα ελπίδας, για μια ζωή χωρίς διακρίσεις. Ενδεχομένως, για μια ζωή κοινωνικής ισότητας, αφού είναι αυτή, η ίδια η πολυχρωμία που δίνει την ομορφιά στην γκρίζα και βροχερή μέρα των τυχαίων συναντήσεων.
Περισσότερες πληροφορίες για το έργο της Δάφνης Αγγελίδου.

Ώρες λειτουργίας

Δευτέρα – Κυριακή: 10:30 – 14:30 & 18:30 – 21:30

Επικοινωνία

Επαρχιακή οδός Άνδρου – Λιμάνι Γαυρίου 102, Άνδρος Τ.Κ 84500
Τηλέφωνο: 2282 024598

Καϊρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο

Καίρειος βιβλιοθήκη, Άνδρος. Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο.

Το πνευματικό Ίδρυμα “Καϊρειος Βιβλιοθήκη” στην Άνδρο, με σκοπό τη συλλογή και διατήρηση ιστορικών πηγών για το νησί, τις Κυκλάδες και την Ελληνική Ιστορία, έχει στη διάθεση του 85.000 τίτλους βιβλίων. Ανάμεσα τους ξεχωρίζει το “Ημερολόγιο του Ολύμπου”, δηλαδή το ημερολόγιο του Ανδριώτη αγωνιστή Θεόφιλου Καϊρη, κατά την εκστρατεία του Ολύμπου το 1822. Επίσης, τις συλλογές του Ιδρύματος εμπλουτίζει, σπάνιο παλαιό υλικό από την καθημερινή ζωή στην Άνδρο, πίνακες, αλλά και αντικείμενα λαογραφικού χαρακτήρα.

Ώρες λειτουργίας

Δευτέρα – Παρασκευή: 10:30 – 15:30
Ιστότοπος Καϊρειου Βιβλιοθήκης

Επικοινωνία

Επαρχιακή οδός Άνδρου – Λιμάνι Γαυρίου 2, Άνδρος Τ.Κ 84500
Τηλέφωνο: 2282 022262

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου, με εκθέματα από το 2..800 π.Χ και η
αίθουσα με τη Λαογραφική Συλλογή.

Πατήστε εδώ

Πολιτιστική διαδρομή στην Άνδρο Read More »

Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου

πολιτιστικός τουρισμός / , , ,
cgmakes

Αρχαιολογικό μουσείο Σκύρου

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου βρίσκεται στη χώρα και αποτελείται από δύο αίθουσες. Τα ευρήματα, προέρχονται από την πρωτοελλαδική περίοδο (2.800 – 1.900π.Χ), αλλά και τα Ρωμαϊκά χρόνια. Το μουσείο διαθέτει επίσης λαογραφική αίθουσα, προσφορά της Λίτσας Κοστήρη.

Facebook Instagram

Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου

Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου | Ευρήματα

Στην πρώτη αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου στη Σκύρο, υπάρχουν κεραμικά ευρήματα της πρωτοελλαδικής εποχής, όπως χρωματοθήκες και εργαλεία οψιανού* κυρίως από τον προϊστορικό οικισμό του Παλαμαρίου, αλλά και ευρήματα της μυκηναϊκής περιόδου, όπως πήλινα αγγεία (ψευδόστομους αμφορείς*, αλάβαστρα* κ.ά.).

Επιπλέον η αίθουσα αυτή, παρουσιάζει αγγεία και χάλκινα βραχιόλια της πρωτογεωμετρικής – γεωμετρικής εποχής από την περιοχή Μαγαζιά. Ειδικότερα, στην περιοχή Μαγαζιά της Σκύρου ήταν τοποθετημένο το αρχαίο λιμάνι, και ονομάστηκε έτσι γιατί εκεί στεγάζονταν οι αποθήκες. Να σημειώσουμε επίσης, ότι η περιοχή “Μαγαζιά*” και το αρχαίο λιμάνι, είναι ορατά από το μπροστινό παράθυρο του Αρχαιολογικού Μουσείου, που βλέπει προς τη θάλασσα. 

Ευρετήριο

Aρχαιολογικό μουσείο Σκύρου. Κυπριακής καταγωγής φλασκί.
Εκθέματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου.

Στη δεύτερη αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου, υπάρχουν αντικείμενα της πρωτογεωμετρικής περιόδου που η Σκύρος άκμασε. Συγκεκριμένα, τις προθήκες ντύνουν αγγεία και κοσμήματα, ολόχρυσα φύλλα, περιδέραια και σφηκωτήρες (κοκαλάκια) για τα μαλλιά. Στην αίθουσα αυτή, φιλοξενείται επίσης, και το φλασκί κυπριακής καταγωγής με ιππάρια (αλογάκια) στο πώμα, που αποτελεί και ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου. Ακόμα θα συναντήσουμε εκθέματα από την πρωτογεωμετρική κεραμική, αντικείμενα της γεωμετρικής, αρχαϊκής, κλασικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής.

 

Εκθέματα, ευρήματα: Χρυσά περιδέραια στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου.

Ανάμεσα τους, το άγαλμα ενός άντρα (ίσως του Ηρακλή), μια κεφαλή παιδιού και μία κεφαλή της Αθηνάς. Επίσης, υπάρχουν χρυσά, πήλινα και οστέινα ευρήματα από τον τάφο του 2ου-1ου αι. π.Χ., που βρέθηκε στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου, στη Χώρα της Σκύρου.

Τέλος στη δεύτερη αίθουσα αλλά και στην αυλή του μουσείου, θα δούμε μερικά γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη και σαρκοφάγους, από διάφορες χρονικές περιόδους.

Λαογραφική Συλλογή - Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου

Αναπαράσταση του σκυριανού σπιτιού, στο Αρχαιολογικό μουσείο Σκύρου.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου, φιλοξενεί μία επιπλέον αίθουσα με μία μικρή λαογραφική συλλογή, δωρεά της Λίτσας Κοστήρη. Το λαογραφικό τμήμα, αναπαριστά την εσωτερική αρχιτεκτονική του σκυριανού σπιτιού, με τον ξυλόγλυπτο μπουλμέ και τον σφας. Επίσης, παρουσιάζει μερικά από τα σημαντικότερα έργα της λαϊκής παράδοσης της Σκύρου, όπως ξυλόγλυπτα έπιπλα και έργα κεντητικής, με σημαντικότερο ίσως “Το κέντημα του Όρκου”.

Εισιτήρια

Γενική είσοδος: 2€, Μειωμένο: 1€

Ημέρες ελεύθερης εισόδου

  • 6 Μαρτίου (Μνήμη Μελίνας Μερκούρη)
  • 18 Απριλίου (Διεθνής Ημέρα Μνημείων)
  • 18 Μαϊου (Ημέρα Μουσείων)
  • Το τελευταίο Σ/Κ κάθε Σεπτέμβρη (Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς)
  • Όλες οι επίσημες αργίες

Ώρες λειτουργίας

Δευτέρα – Κυριακή: 8:30 – 15:30
Tρίτη: Κλειστά

Επικοινωνία

Πλατεία Μπρουκ, Σκύρος Τ.Κ 34007
Τηλέφωνο: +30 2222091327
Ιστότοπος Αρχαιολογικού Μουσείου Σκύρου

Λαϊκή παράδοση στο σκυριανό σπίτι

Το παραδοσιακό σκυριανό σπίτι μέσα στα 50 τετραγωνικά του, γίνεται πομπός της λαϊκής παράδοσης. Φτιαγμένο με φυσικά υλικά, προωθεί τη συνύπαρξη του ανθρώπου με το περιβάλλον, και προβάλλει καθημερινά τη σκυριανή λαϊκή τέχνη στην εσωτερική του διακόσμηση.

Περισσότερα

Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου Read More »