Μια πετρωμένη γριά στην Άνδρο:
Στην μυθολογία ο Δίας πέτρωσε τη Νιόβη για να τη λυτρώσει από το θρήνο της. Από την άλλη ο Σίσυφος καταδικάστηκε να κουβαλάει ένα βράχο, στην κορυφή ενός βουνού για πάντα. Ο Δευκαλίων και η Πυρρά, έριχναν πέτρες πίσω τους για να γεννηθεί ξανά το ανθρώπινο είδος, ενώ σήμερα λέμε τη φράση “Έχει καρδιά από πέτρα”. Οι “Μύθοι της Πέτρας” φτάνουν ως την Τουρκοκρατία. Εκεί, γεννιούνται νέοι, με μια γριά στην Άνδρο να πράττει ύβρη, και να πετρώνει καθώς αυτοκτονεί.
Πρωτότυπη έρευνα της Κωνσταντίνας Γεωργαντά
Μια πετρωμένη γριά στην Άνδρο
Κάστρο της γριάς: Ο μύθος
(Το Κάστρο της Φανερωμένης ή Κάστρο Κορθίου ή Κάστρο Κοχύλου ή Έπάνω Κάστρο ή Κάστρο της Γριάς)
Επί Τουρκοκρατίας, οι Ανδριώτες βρήκαν καταφύγιο στο Κάστρο Κορθίου. Και εδώ ξεκινάει ο μύθος μας. Οι Τούρκοι πολιορκούσανε καιρό το κάστρο, μα δεν μπορούσανε να μπούν. Τελικά, πήραν την απόφαση, και στείλαν μια γριά με ένα παιδί για να ζητήσει βοήθεια από τους Ανδριώτες που ήταν μέσα. Η γριά κατάφερε να μπει, και όταν νύχτωσε πήγε κρυφά, άνοιξε μια πύλη και οι Τούρκοι μπήκαν στο κάστρο. Εκείνοι με την σειρά τους, σφάξαν όλους τους Ανδριώτες που ήταν μέσα. Όμως η γριά μετάνιωσε πικρά για την προδοσία της, σκαρφάλωσε σε ένα βράχο και πήδηξε στη θάλασσα.
Όμως η μοίρα μετά το κακό που έκανε, δεν την άφησε απλά να φύγει από τη ζωή. Έτσι όταν η γριά έπεσε από το βράχο, και λίγο πριν βουτήξει στη θάλασσα, πέτρωσε. Αυτό της το άλμα, έδωσε στο Κάστρο Κορθίου το όνομα “Καστρο της Γριάς”. Επίσης, βάφτισε και μία διάσημη τοποθεσία της Άνδρου, την παραλία “Της Γριάς το Πήδημα”.
Στην παραλία αυτή, στέκει σήμερα ο κάθετος βράχος με την φερόμενη πετρωμένη γυναίκα.
Πέτρα και ύβρις - Μύθοι από πέτρα
Από την μυθολογία ακόμα, οι άνθρωποι που διέπρατταν “Ύβρις”, δηλαδή είχαν βίαιη ή αλαζονική συμπεριφορά, σύντομα θα δέχονταν τη “Νέμεσις“, δηλαδή την οργή των Θεών. Η “Νέμεσις” με τη σειρά της, έφερνε την “Τίσιν”, δηλαδή την τιμωρία και την καταστροφή του ανθρώπου.
Από την πετρωμένη γριά, στο Σίσυφο και τη μυθολογία
Ας πάρουμε ως παράδειγμα τον πανούργο Σίσυφο, ιδρυτή και βασιλιά της Κορίνθου (Εφύρα), ο οποίος πρόδωσε τον Δία, κατάφερε να φυλακίσει τον Θάνατο, και για χρόνια να μην πεθαίνει άνθρωπος στη γη. Ο Σίσυφος τελικά, καταδικάστηκε να κουβαλάει έναν πελώριο βράχο σε ένα απότομα ύψωμα στον Κάτω Κόσμο, σε μια προσπάθεια να τον ρίξει από την άλλη πλευρά. Όμως ο βράχος καταρακυλούσε ξανά και ξανά στους πρόποδες του υψώματος, και το μαρτύριο του ξεκινούσε από την αρχή.
Η Νιόβη πέτρωσε
Φυσικά, η πέτρα πρωταγωνιστεί και στην περίπτωση της Νιόβης, κόρη του βασιλιά της Φρυγίας. Η Νιόβη έκανε 14 παιδιά, επτά αγόρια και άλλα τόσα κορίτσια, που ξεχώριζαν για την απίστευτη ομορφιά τους. Έτσι η μητέρα τους, περηφανευόταν με έπαρση για την ευγονία της και σύγκρινε τον εαυτό της με τη Λητώ, που ήταν εκλεκτή του Δία και είχε μαζί του δύο παιδιά: Tη θεά Άρτεμη και τον θεό Απόλλωνα. Για την ύβρη της Νιόβης, η Λητώ ζήτησε τιμωρία της θνητής που σύγκρινε τα παιδιά της με τους θεούς. Έτσι η Άρτεμις και ο Απόλλωνας που ήταν πρώτοι στο σημάδι, σκότωσαν με τα τόξα τους και τα 14 παιδιά της Νιόβης. Τα νεκρά σώματα των παιδιών, έμειναν άταφα για 9 μέρες, αφού όποιος προσπάθησε να τα θάψει, μεταμορφωνόταν σε πέτρα από τον Δία.
Σε μια άλλη εκδοχή, η Νιόβη, μετά τον θάνατο των παιδιών της καταρακωμένη πια, πήγε στο όρος Σίπυλος στην Τουρκία (Ağlayan Kaya), και προσευχήθηκε στον Δία, να της εξαφανίσει τον πόνο που της προκάλεσε ο θάνατος των παιδιών της. Τότε ο Δίας από λύπηση τη μεταμόρφωσε σε πέτρα, προκειμένου να απαλλαχθεί από τον θρήνο. Ο Αισχύλος από την άλλη λέει, πως η Νιόβη, μέρες νηστική και άκλαυτη μπροστά από τον τάφο των παιδιών της, άρχισε να πετρώνει, ενώ υπάρχουν και αγγεία που αναπαριστούν τη μεταμόρφωση της Νιόβης σε πέτρα.
Η πετρωμένη γριά στην Άνδρο και η κοινωνική δικαιωσύνη
Επιστρέφοντας στην Άνδρο της Τουρκοκρατίας και στη γριά που αυτοκτόνησε πηδώντας από τον βράχο, βλέπουμε πως απ’ τα βάθη των αιώνων, η πέτρα παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαδικασία της “Κάθαρσις”, είτε για αυτόν που έδρασε κακώς, είτε για αυτόν που έγινε μάρτυρας της πράξης. Η “Κάθαρσις”, είναι αυτή η διαδικασία που βιώνει ο θεατής παρακολουθώντας τους τραγικούς ήρωες, και του δημιουργούν τόσο έντονα συναισθήματα, που τελικά η ψυχή του καθαίρεται (=εξαγνίζεται). Εναλλακτικά η “Κάθαρσις”, σύμφωνα με τον ορισμό της τραγωδίας του Αριστοτέλη, έρχεται με τον “έλεο και τον φόβο*” που βιώνει ο θεατής, με αποτέλεσμα να φεύγει από το έργο ώριμος πολίτης.
Σε κάθε περίπτωση φαίνεται πως πάντα η ανθρωπότητα αποζητούσε την κοινωνική δικαιοσύνη, και έθετε τα ηθικά όρια που μπορεί να κινηθεί ο άνθρωπος. Όταν όμως τα ξεπερνούσε και έκανε κακό στην κοινότητα, θα τιμωρούνταν αυστηρά από δυνάμεις έξω από την ανθρώπινη λογική, και ταυτόχρονα θα γινόταν οπτικό παράδειγμα στους υπολοίπους, προς υπενθύμιση των δεινών που φέρνει η αλαζονεία.
Ορισμός της Τραγωδίας
“”Έστιν ουν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω χωρίς εκάστρου των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι’ απαγγελίας, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν“
Αριστοτέλης
Λαϊκή παράδοση στο σκυριανό σπίτι
Το σκυριανό σπίτι, μέσα στα 50 τετραγωνικά του, γίνεται πομπός της λαϊκής παράδοσης.
SHARE