αρχαιολογία

Νάξος | Τα παράδοξα της Πορτάρας

Νάξος | Τα παράδοξα της Πορτάρας

Πορτάρα Νάξου

Νάξος | Τα παράδοξα της Πορτάρας. Kάποιοι λένε ότι η Πορτάρα Νάξου, ήταν η είσοδος για έναν ναό αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα. Άλλοι θεωρούν ότι ο αρχαϊκός ναός1, ήταν ιερό αφιερωμένο στον θεό Διόνυσο. Mελέτες χρονολογούν τον ναό, τον 6ο αιώνα π.Χ, ενώ άλλες τον 15ο αιώνα π.Χ. 
Αυτές οι εκδοχές δημιουργούν τα Παράδοξα της Πορτάρας και ίσως της αρχαιολογίας γενικότερα. Μας υπενθυμίζουν ότι παρά τα τεχνολογικά μέσα που διαθέτουμε, δεν ζήσαμε ποτέ εκείνη την εποχή.

Έρευνα της Κωνσταντίνας Γεωργαντά

Νάξος: Τα παράδοξα της Πορτάρας

Το Ιερό του Απόλλωνα στη Νάξο. Η Πορτάρα όπως φαίνεται από το πλαίο.
Πορτάρα Νάξος | © Αρχείο Κωνσταντίνας Γεωργαντά

Πορτάρα Νάξου

Τα Παράδοξα της Πορτάρας στη Νάξο: Θεωρίες χρονολόγησης

Αρχικά η Πορτάρα, όπως λέει και το όνομα της, είναι μία πόρτα τεραστίων διαστάσεων. Βρίσκεται στη Νάξο, και συγκεκριμένα στη νησίδα Παλάτια, δίπλα στο λιμάνι. Η Πορτάρα είναι μαρμάρινη, και έχει διαστάσεις 6,20 μέτρα πλάτος και ύψος 9 μέτρα, μαζί με το κατώφλι. Οι αρχαιολόγοι συμφωνούν στο ότι η Πορτάρα, ήταν η είσοδος για κάποιο κτήριο, μάλλον ναό. Η αρχιτεκτονική του ιερού ήταν στα πρότυπα του ιωνικού ρυθμού2 και θα ήταν περίστυλος, δηλαδή γύρω γύρω το κτίριο θα είχε κίονες και στη μέση αυλή ή στοά. Στο σύνολο του θα αποτελούνταν από 6 κίονες στην πρόσοψη και 12 στα πλάγιά, που θα του έδιναν διαστάσεις 24 επί 55 μέτρα 3, ενώ η κάθε πλευρά της πόρτας ζυγίζει περίπου 20 τόνους.

Θεωρία 1η - Ο Ναός ως ιερό αφιερωμένο στον θεό Διόνυσο


Πορτάρα Νάξου
Βάκχος και Αριάδνη στη Νάξο. Πίνακας του Τιτσιάνο. Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη.
Βάκχος και Αριάδνη 1520–1523, Τιτσιάνο Βετσέλλιο, National Gallery, Λονδίνο, Wikimedia Commons.

Μερικοί θεωρούν ότι η Πορτάρα Νάξου, ήταν η είσοδος για ένα ιερό αφιερωμένο στον θεό Διόνυσο.
Φυσικά η Νάξος, αλλά και η νησίδα Παλάτια που βρίσκεται η Πορτάρα, συνδέονται στενά με τη μυθολογία. Οι αρχαίοι Έλληνες, πίστευαν ότι στη Νάξο μεγάλωσε ο Δίας. Ο πατέρας των θεών ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τη Σεμέλη, κόρη του Κάδμου, ιδρυτή και βασιλιά της Θήβας. Όταν όμως η Ήρα έμαθε για την κρυφή σχέση του Δία, σύμφωνα με μία εκδοχή, έπεισε την Σεμέλη να ζητήσει από τον Δία να εμφανιστεί μπροστά της με τη θεϊκή του μορφή. Αυτό ήταν που τελικά τη σκότωσε. Ο Δίας πικραμένος, πήρε το αγέννητο μωρό από την κοιλιά της Σεμέλης, κρυφά από την Ήρα, και το έραψε στον μηρό του, για να έχει τροφή μέχρι να γεννηθεί. Το μωρό αυτό ήταν ο θεός Διόνυσος.4 5

Θεός Διόνυσος & Αριάδνη

Σύμφωνα λοιπόν με μία εκδοχή του μύθου, ο Δίας έδωσε τον Διόνυσο για να τον μεγαλώσουν, στις νύμφες Φιλία, Κορωνίδα και Κλείδη στη Νάξο. Όταν ο Θησέας σκότωσε τον Μινώταυρο και έφυγε από την Κρήτη για Αθήνα, πήρε μαζί του την αγαπημένη του και κόρη του Μίνωα, Αριάδνη. Όμως στο ταξίδι της επιστροφής κάναν μια στάση στη Νάξο. Ο Διόνυσος, καθοδήγησε τον Θησέα να φύγει από τη Νάξο χωρίς την Αριάδνη, καθώς η μοίρα ήθελε να την κάνει γυναίκα του ο θεός.6 

Ο Θησέας υπάκουσε και έφυγε από τη Νάξο χωρίς την Αριάδνη, εγκαταλείποντάς τη στη Νησίδα Παλάτια, εκεί που βρίσκεται η Πορτάρα. Έτσι ο Διόνυσος την έκανε σύζυγο του και λατρεύτηκαν σαν ζευγάρι από τους ντόπιους με μεγάλες τιμές7.

Είναι γεγονός ότι η μυθολογία της Νάξου είναι στενά συνδεδεμένη με τον Διόνυσο, καθώς ήταν και προστάτης του νησιού . Εύκολα λοιπόν μπορεί κάποιος να συμπεράνει, ότι ο ναός που είχε είσοδο την Πορτάρα, δεν μπορεί παρά να ήταν αφιερωμένος στον θεό Διόνυσο,

Θεωρία 2η - Ο ναός ως ιερό αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα (6ος αιώνας π.Χ)


Πορτάρα Νάξου
H Λητώ γεννά τον Απόλλωνα και την Νταϊάνα στο νησί της Δήλου. Δημιουργός έργου: Diana Scultori
H Λητώ γεννά τον Απόλλωνα και την Άρτεμη στο νησί της Δήλου 1535 - 1588, της Diana Scultori. Περισσότερες πληροφορίες: National Gallery of Art

Οπωσδήποτε όμως η πιο διαδεδομένη και ίσως τεκμηριωμένη θεωρία, είναι πως η Πορτάρα Νάξου κατασκευάστηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. Πως ήταν η είσοδος για ένα ιερό, αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα, για αυτό και είναι προσανατολισμένος προς τη Δήλο απέναντι, τόπο καταγωγής του θεού 8Στην εκδοχή αυτή, τον ναό κατασκεύασε ο τύραννος Λυγδάμης.

Ο Λυδάμης λοιπόν, ήταν πλούσιος γαιοκτήμονας του 6ου αιώνα, που ήθελε την εξουσία στη Νάξο. Από την άλλη ο Πεισίστρατος, ήθελε την εξουσία στην Αθήνα. Στην προσπάθεια του να εφαρμόσει την τυραννίδα ο Πεισίστρατος, τον έστειλαν δύο φορές εξορία . Την τρίτη, έκανε συμμάχους. Ανάμεσα τους και ο Λυγδάμης. 

Η στρατηγική των τυράννων

Ο Λυγδάμης τώρα, βοήθησε τον Πεισίστρατο να καταλάβει την εξουσία, προσφέροντάς του μισθοφόρους και χρήματα9για να αντιμετωπίσει τον αντίπαλό του και ολιγάρχη, Αλκμεωνίδη10 Μεγακλή. Μόλις ο Πεισίστρατος έγινε τύραννος στην Αθήνα, με τη σειρά του βοήθησε τον Λυγδάμη να γίνει τύραννος στη Νάξο, το 545 π.Χ.

Είναι γεγονός ότι στην πολιτική των τυράννων περιλαμβανόταν η κατασκευή μεγάλων δημόσιων οικοδομημάτων. Την περίοδο της τυραννίας του, ο Λυδάμης κατασκεύασε στη Νάξο ένα υδραγωγείο 11 χιλιομέτρων11. Επίσης ξεκίνησε να φτιάχνει τον Ναό του Απόλλωνα στη νησίδα Παλάτια, ο οποίος δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Η κατασκευή του ναού φανερώνει τις «μεγάλες φιλοδοξίες του τυράννου να καταστήσει το νησί κυρίαρχο έναντι των Κυκλάδων, και να υποβαθμίσει με αυτόν τον τρόπο το ιερό του Απόλλωνα στη Δήλο».

Με δεδομένα τα παραπάνω, η θεωρία για την κατασκευή της Πορτάρας Νάξου, τον 6ο αιώνα π.Χ, μοιάζει επίσης λογική.

Θεωρία 3η - Ο ναός ως ιερό αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα (15ος αιώνας π.Χ)

Μυκηναϊκοί τάφοι στα Απλώματα Νάξου. Νεκροταφείο Γγρόττας, αρχαιολογικό χώρος Νάξου.
Μελέτη | Απλώματα Νάξου: Κινητά ευρήματα τάφων Α και Β, Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία

Μυκηναϊκοί τάφοι στα Απλώματα Νάξου

Το 1956 ο έφορος αρχαιοτήτων κ. Ανδρέας Βαβρίτσας12, ανακαλύπτει κτερίσματα13,στον λόφο Απλώματα της Νάξου. Στη συνέχεια διαπιστώνει ότι στο σημείο εκείνο, υπάρχουν δύο Μυκηναϊκοί θαλαμωτοί τάφοι14. Έτσι δύο χρόνια μετά, αρχίζει η συστηματική ανασκαφή του σημείου, από τον καθηγητή κ. Νικόλαο Κοντολέων15 μαζί με τους μαθητές του.

Τον έναν τάφο τον είχαν λεηλατήσει. Ο άλλος ήταν μισοκατεστραμμένος, γιατί το βόρειο μέρος του είχε πέσει στον γκρεμό, μαζί με ολόκληρο τον λόφο, λόγω καθίζησης του εδάφους, που έγινε το νωρίτερο τον 6ο αιώνα π.Χ.16 Τα περισσότερα κτερίσματα που βρέθηκαν στους τάφους, όπως κοσμήματα, εργαλεία και όπλα, προέρχονταν από την Ύστερη Μυκηναϊκή Εποχή17. Όμως βρέθηκαν μερικά κτερίσματα που είναι πιο παλιά. Μεταξύ αυτών, ένα ελεφάντινο αντικείμενο, που δεν υπάρχει ακριβής χρονολόγηση, και έναν σφραγιδόλιθο18 σε άριστη κατάσταση. Ο σφραγιδόλιθος λοιπόν, ανήκει στον 15ο π.Χ αιώνα «Λόγω του σχήματος και λόγω της παραστάσεως του19»Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι οι τάφοι αυτοί, δημιουργήθηκαν μάλλον κατά το 15ο αιώνα π.Χ.

Νάξος: Τα παράδοξα της Πορτάρας. Σφραγιδόλιθος από Μυκηναϊκό τάφο, στα Απλώματα Νάξου.
Σφραγιδόλιθος -Μυκηναϊκος τάφος Απλώματα Νάξου. Πηγή: Απλώματα Νάξου, κινητά ευρήματα τάφων Α και Β. Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία (1977)

Ο σφραγιδόλιθος και το φοινικόδεντρο

Ο σφραγιδόλιθος τώρα, είναι λατρευτικού περιεχομένου. Χωρίζεται σε δύο μέρη, από ένα κάθετο δόρυ. Στην αριστερή πλευρά έχει έναν άνδρα με ζωόμορφο πρόσωπο που κρατάει το δόρυ, ενώ μπροστά του έχει μία τράπεζα προσφορών. Δεξιά του δόρατος, έχει λαξευτεί ένα φοινικόδεντρο. Το φοινικόδεντρο αυτό, σύμφωνα με την μελέτη «Απλώματα Νάξου: Κινητά ευρήματα τάφων Α και Β», αποδεικνύει πως ο σφραγιδόλιθος θα πρέπει να είχε μεταφερθεί από τη Δήλο στον ιερό του Απόλλωνα, ήδη κατά τον 15ο αιώνα π.Χ. 

Και αυτό γιατί η τεχνική που έχει δημιουργηθεί το φοινικόδεντρο έχει συναντηθεί ήδη τον 15ο αιώνα π.Χ στη Δήλο. Την τεκμηρίωση του ο καθηγητής κ. Κοντολέων, βασίζει στους στίχους του Oμήρου που αναφέρει το φοινικόδεντρο: «Τέτοια στη Δήλο, στο βωμό του Απόλλωνα το πλάγι, νιόβλαστη είδα φοινικιά κάποτε να φουντώνει»20 21.

Με αφετηρία την παραπάνω τεκμηρίωση, είναι επίσης λογικό το συμπέρασμα ότι το ιερό του Δηλίου Απόλλωνα, άρα και η Πορτάρα Νάξου, υπήρχε ήδη κατά τον 15ο αιώνα π.Χ.22.

Θεωρία 4η - Η Πορτάρα Νάξου ως αντίγραφο πυλών του 16ου αιώνα π.Χ

Απ’ την άλλη, η αρχαιολόγος Χρυσούλα Καρδαρά, στην ίδια μελέτη23, αναφέρει πως η τεχνική του φοινικόδεντρου στον σφραγιδόλιθο, έχει συναντηθεί ακόμα πιο παλιά. Συγκεκριμένα, σε τοιχογραφίες της Σαντορίνης τον 16ο αιώνα π.Χ., αλλά είναι επίσης και σύνηθες θέμα στην Ύστερη Μυκηναϊκή εποχή και στην κυπριακή κεραμική. Όμως τον 16ο π.Χ αιώνα, κάπου το 1613 π.Χ, έγινε η έκρηξη του ηφαιστείου στη Σαντορίνη. 

Συνεπώς με αυτό τον τρόπο, ίσως υπαινίσσεται πως η Πορτάρα Νάξου, είναι τελικά αντίγραφο πυλών πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Ειδικότερα, τη θεωρία της βασίζει μέσω παραπομπής, στην μελέτη του αρχαιολόγου Σπυρίδων Μαρινάτου «Θήρα VΙ24», ο οποίος πραγματοποίησε ανασκαφές25 στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Εκεί ανακάλυψε μία ολόκληρη υστεροκυκλαδική26 πόλη θαμμένη κάτω από ηφαιστειακά υλικά, και θεώρησε πως βρήκε την Χαμένη Ατλαντίδα στη Σαντορίνη27.

Στην περίπτωση αυτή, το συμπέρασμα είναι ότι η Πορτάρα Νάξου μπορεί να μην είναι του στου 15ο αιώνα π.Χ. Όμως ίσως, δεν είναι και πρωτότυπο έργο.

Πορτάρα Νάξου, άποψη του μνημείου από το καράβι. Νάξος: Τα παράδοξα της Πορτάρας.
Άποψη της Πορτάρας από το πλοίο | Αρχείο ©Πολιτισμός εν Κινήσει Κοιν.Σ.Επ

Από το παράξο στην παραδοχή - Πορτάρα Ναξου

Τα Παράδοξα της Πορτάρας στη Νάξο: Θεωρίες χρονολόγησης

Σύμφωνα με τα παραπάνω, το συμπέρασμα είναι ότι τόσο η χρονολόγηση της Πορτάρας Νάξου, όσο και το σε ποιον ήταν αφιερωμένο τον ιερό που οδηγούσε η Πορτάρα, είναι μάλλον υπό διαπραγμάτευση. Μιλάμε λοιπόν για θεωρίες, που έχουν αναπτυχθεί με βάση τη γνώση που μέχρι σήμερα έχουμε, σε μία προσπάθεια να ερμηνεύσουμε το μακρινό παρελθόν

Η κοσμοαντίληψη λοιπόν, είναι ότι παρά τις διαφωνίες, υπάρχουν παραδοχές που λειτουργούν ως κοινός παρανομαστής. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα σχετικά με την Πόρτάρα Νάξου, ο κοινός τόπος είναι, ότι τη δεδομένη χωροχρονική στιγμή, με βάση αυτά που σήμερα «γνωρίζουμε», υπάρχει συμφωνία για το ότι η Πορτάρα Νάξου ήταν η είσοδος για ένα κτήριο, πιθανότατα ιερό. Από εκεί και πέρα η παραδοχή αυτή, επιτρέπει και ξεδιπλώνει ερμηνείες, όπως το ότι ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα ή τον Διόνυσο, το ότι χτίστηκε τον 6ο π.Χ αιώνα ή τον 15ο π.Χ αιώνα.

Τα παράδοξα της Πορτάρας: Συμπέρασμα

Παρακολουθώντας το πρόγραμμα «Διοίκηση Πολιτιστικών Μονάδων»28η εισηγήτρια κυρία Δέσποινα Καταπότη29 είπε τη φράση: «Η αρχαιολογία έχει να κάνει με ίχνη του παρελθόντος. Κατάλοιπά του παρελθόντος. Επομένως πρέπει να καλύψει κενά». Μία φράση που θεωρώ ότι είναι ταιριαστή εδώ

Συνεπώς η αρχαιολογία, αλλά και οι επιστήμες γενικότερα που σχετίζονται με τις απουσίες, με εποχές που δεν έχουμε ζήσει, αναπτύσσουν τεκμηριωμένες θεωρίες σε μία προσπάθεια να εμπλουτιστούν αυτά τα κενά. Παραμένουν όμως θεωρίες. Συνεπώς, δεν μπορούμε να έρθουμε σε απόλυτη επαφή με την αλήθεια, για το πότε, πως ή γιατί, δημιουργήθηκε αυτό το σημαντικό μνημείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. 

Οπωσδήποτε όμως, όλες οι παραπάνω θεωρίες, αλλά και αυτές που ίσως προστεθούν μελλοντικά, αποτελούν το ενδιαφέρον μας για το από που ήρθαμε, πως εξελισσόμαστε και ίσως που οδηγούμαστε.

Video Essay - Ντοκιμαντέρ

Μοναχός δίπλα στη θάλασσα

Ανάλυση του έργου ζωγραφικής «Monk by the Sea», του Caspar David Fredrich.
Πρωτότυπη έρευνα – σκηνοθεσία – μουσική
Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Νάξος | Τα παράδοξα της Πορτάρας Read More »

Από την Πορτάρα Νάξου στις πύλες του κόσμου

Από την Πορτάρα Νάξου, στις πύλες του κόσμου

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

Έρευνα Κωνσταντίνα Γεωραντά

Από την Πορτάρα Νάξου, στις Πύλες του κόσμου

Το Ιερό του Απόλλωνα στη Νάξο. Η Πορτάρα όπως φαίνεται από το πλαίο.

Ο Ναός του Απόλλωνα - Ιστορική αναδρομή

 Για εμένα το πιο παράξενο και ενδιαφέρον ίσως, αποτελεί το γεγονός ότι τέτοιες πόρτες, όπως της Πορτάρας δηλαδή, υπάρχουν διάσπαρτες σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην Τουρκία, το Περού, την Βολιβία, Ιράν 

Πολιτιστικός τουρισμός: Η πύλη των Λεόντων στη Χαττούσα, Τουρκία.

.

Από την Πορτάρα Νάξου στις πύλες του κόσμου Read More »

Αυθεντικές εμπειρίες πολιτισμού στη Σκύρο. Σπίτια σε γκρεμό.

Σκύρος το Χειμώνα

Ήταν αρχές Γενάρη όταν φτάσαμε στο λιμάνι Λιναριά της Σκύρου. Νύχτα πια κατεβήκαμε από το πλοίο καμιά δεκαριά  άτομα. 

Καράβι στο καράβι, στο λιμάνι Λιναριά, Σκύρος.

Λιμάνι Λιναριά, Σκύρος ©Κωνσταντίνα Γεωργαντά

©Κωνσταντίνα Γεωργαντά

ΤΣκύρος – Μυθολογία

Filippo Pelagio: Πίνακας με τον μύθο του Θησέα και την αρπαγή της Ωραίας Ελένης. Σκύρος Θησέας.

Filippo Pelagio Palagi, 1775 – 1860
Theseus and Pirithous kidnapping Helen, c. 1814
(Getty Museum)
Ο Θησέας και ο Περίθοος απαγάγουν την Ωραία Ελένη.

Ο μύθος του Θησέα

Ο Θησέας, βασιλιάς της Αθήνας, μαζί με τον φίλο του Περίθοο ή Πειρίθους βασιλιά τον Λαπιθών, απήγαγαν την Ωραία Ελένη από τη Σπάρτη όταν ήταν 12 ετών. Έπειτα οι δυο φίλοι κατέβηκαν παρέα στον Άδη για να αρπάξουν την Περσεφόνη που ερωτεύτηκε ο Περίθοος. Όμως ο Άδης τους κατάλαβε και τους έβαλε σε μια πέτρα που δεν μπορούσαν να σηκωθούν. Τελικά, δύο χρόνια έμειναν οι δυο τους στον Άδη μέχρι να κατέβει ο Ηρακλής και να τους ελευθερώσει. Έπειτα ο Θησέας επέστρεψε στην Αθήνα, όμως οι Αθηναίοι είχαν στραφεί πια εναντίον του και έτσι ο Θησέας τους καταράστηκε και κατέφυγε στη Σκύρο. Αρχικά, ο βασιλιάς του νησιού Λυκομήδης καλοδέχτηκε τον Θησέα, όμως στη συνέχεια, μάλλον από ζήλια, τον πήγε δήθεν για περίπατο και τον έσπρωξε από το ένα γκρεμό πράγμα το οποίο οδήγησε στο θάνατο του.

Σκύρος, μυθολογία. Πολιτιστικός τουρισμός τον χειμώνα.

Peter Paul Rubens (1577 – 1640)
The Death of Achilles

(Ο Θάνατος του Αχιλλέα)

Ο μύθος του Αχιλλέα

Ένας ακόμη μύθος που συνδέεται με τη Σκύρο αφορά τον Αχιλλέα. Ο Αχιλλέας, βασιλιάς των Μυρμιδόνων στη Φθία (Φθιώτιδα) και γιος της Νηριίδας Θέτιδος, κρύφτηκε από τη μητέρα του στη Σκύρο αφού ο Μάντης Κάλχας έδωσε χρησμό, ότι οι Έλληνες δε θα νικούσαν τον Τρωικό Πόλεμο χωρίς τη βοήθεια του γιου της. Βέβαια η Θέτις, ήξερε πως εάν ο Αχιλλέας πάει στον πόλεμο θα πεθάνει. Έτσι μεταμφίεσε τον γιο της σε κορίτσι και τον έκρυψε στην αυλή του βασιλιά Λυκομίδη στη Σκύρο.

Τελικά ο Οδυσσέας ανακάλυψε τον Αχιλλέα, αφού πήγε στη Σκύρο μεταμφιεσμένος σε γυρολόγο. Ο Αχιλλέας μέσα από την πραμάτεια του ξεχώρισε ένα σπαθί και όχι κοσμήματα ή υφάσματα όπως οι υπόλοιπες γυναίκες. Τελικά ο Οδυσσέας έπεισε τον Αχιλλέα να πάει στον πόλεμο, με αποτέλεσμα τη νίκη τους αλλά και τον θάνατο του, από το δηλητηριασμένο βέλος του Πάρη στο μοναδικό τρωτό σημείο του σώματος του: Τη φτέρνα.

Σκύρος: Η πρώτη περιήγηση

Η πλατεία της Σκύρου τον χειμώνα.

Η πλατεία της Σκύρου το χειμώνα ©Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Η μέρα ήταν βροχερή. Άνοιξα την ομπρέλα, κοίταξα το χάρτη, και τα μουσεία έμοιαζαν μακριά. Άρχισα να περπατάω στο ανηφορικό κεντρικό καλντερίμι. Στο δρόμο δεν υπήρχε ψυχή, ενώ το μόνο που άκουγα στη διαδρομή ήταν ψιχάλες, η ανάσα μου και η επαφή από τις γαλότσες μου στις μουσκεμένες πέτρες.

Κάτω από την ομπρέλα πρόσεξα τα χαμηλά τετράγωνα σπιτάκια με τα γκριζοκόκκινα παντζούρια, μικρές αυλές και μουσκεμένα σχοινιά γεμάτα μανταλάκια. Συνέχεια ανηφόριζα μα θάλασσα δεν έβλεπα. Κάποια στιγμή ακούω παιδικά γέλια. Κοιτάω μπροστά και βλέπω δυο παιδιά να βγαίνουν από το ένα σπίτι και να μπαίνουν στο άλλο απέναντι. Σε εκείνο το σημείο η ανηφόρα μου φάνηκε πως τελειώνει. Ένα λεπτό μετά που ήμουνα στην κορυφή, η φύση χάρισε την ωραιότερη εικόνα της και τοποθέτησε τη Σκύρο στον αριστουργηματικό πίνακα του Friedrich “Μοναχός δίπλα στη θάλασσα”.

Caspar David Friedrich. Θέα στη χώρα της Σκύρου.

Αριστερά: Caspar David Friedrich – Monk by the Sea (1808–1810)
Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ – Μοναχός δίπλα στη θάλασσα
Δεξιά: Σκύρος. Στο βάθος αριστερά το Αρχαιολογικό Μουσείο.

Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ
Μοναχός δίπλα στη θάλασσα

Πλατεία Μπρουκ – Σκύρος

Με τον αέρα να σκουντάει την ομπρέλα, κατεβαίνω το καλντερίμι προς τη θάλασσα. Λίγο πιο κάτω μια πλατεία με ένα ολόγυμνο άγαλμα στο κέντρο. Ο χάρτης ενημέρωνε πως ήταν η Πλατεία Μπρουκ και η ταμπέλα έλεγε “Πλατεία Αιώνιας Ποιήσεως”. Το άγαλμα αυτό είναι του φιλέλληνα ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ (Rupert Brooke) που έγραψε κυρίως σονέτα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και πέθανε από τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού στη Σκύρο, ενώ υπηρετούσε στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό. Εδώ θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τον Ρούμπερτ Μπρουκ, μέσω του Rubert Brooke Foundation.

Πλατεία Μπρουκ, Σκύρος.

Πλατεία Μπρουκ, Σκύρος ©Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Στη συνέχεια ξεκίνησα για το Μουσείο Φαλτάιτς. Χτύπησα αρκετές φορές την πόρτα αλλά δεν άνοιξε κανείς. Σε κάποια από τις κλήσεις μου όμως, τελικά απάντησε μία κυρία που με σπαστά Ελληνικά με ενημέρωσε ότι μουσείο ήταν κλειστό.
Έτσι ακολούθησα την ξύλινη πινακίδα σε σχήμα βέλους που έδειχνε το Αρχαιολογικό Μουσείο.

Άρχισα να περπατάω σε ένα στενό ασφάλτινο δρόμο. Τα σπίτια σιγά σιγά αραίωναν και ο δρόμος στένευε. Κάνα πεντάλεπτο μετά στρίβω σε μια στροφή: Σπίτια και αμάξια πουθενά. Κοιτάω μπροστά μου βουνοκορφές με χιόνια. Βγάζω ξανά το χάρτη και βλέπω πως έχω περάσει το μουσείο προ πολλού. Γυρνάω πίσω και καταλαβαίνω πως ο αέρας έχει στρέψει την ταμπέλα. Και το μουσείο ήταν εκεί. Στα είκοσι μέτρα προς την πλευρά της θάλασσας!


Πολιτιστική διαδρομή στη Σκύρο

Την επόμενη μέρα η περιήγηση ξεκίνησε από τους ναούς που πρότεινε ο χάρτης με τις πολιτιστικές διαδρομές. Δυστυχώς τα περισσότερα εκκλησάκια ήταν κλειστά, πράγμα λογικό αφού χιόνιζε.

Χάρτης της χώρας στη Σκύρο.

Πολιτιστικός χάρτης της χώρας, Σκύρος.

Τότε πήγα στο πλησιέστερο ανοιχτό μαγαζί, το ζαχαροπλαστείο της Φαλταΐνας και ρώτησα τον κύριο στην ταμειακή αν ξέρει πότε και αν θα είναι ανοιχτοί οι ναοί. Ο κύριος, χωρίς να ρωτήσει τι και πως, έβγαλε κατευθείαν από ένα συρτάρι μια πολυκαιρισμένη ατζέντα και άρχισε να παίρνει τηλέφωνα. Πέντε λεπτά μετά, έξω από το μαγαζί, μέσα στο χιόνι, χωρίς ομπρέλα, στεκόταν ένας κύριος με τα κλειδιά κάποιου ναού στο χέρι. Μετά τις πρώτες συστάσεις, ο ντόπιος Σκυριανός, με πήγε στο εκκλησάκι των Ταξιαρχών.

Μεταβυζαντινός ναός Άη Στράτη, Ταξιαρχών, Σκύρος.

Ναός Άη Στράτη (Ταξιαρχών), Σκύρος ©Κωνσταντίνα Γεωργαντά

Ξεκλείδωσε την καφετιά ξύλινη πόρτα και εκείνος έμεινε απέξω. Ο ναός του Άη Στρατή (Ταξιαρχών) είναι ένα πανέμορφο μεταβυζαντινό τοιχογραφημένο εκκλησάκι. Πρόκειται για ένα δίδυμο – διπλό ναό που αποτελείται από μία μονόχωρη καμαροσκέπαστη εκκλησία και συνορεύει με το εκκλησάκι των Εισοδίων της Θεοτόκου.


Σκυριανή χειροτεχνία

 

Κεντητική Σκύρου

Μας μίλησε επίσης για μερικά από τα έθιμα του παραδοσιακού σκυριανού γάμου. Πριν το γάμο στο σπίτι της νύφης, παρουσιάζονται όλα τα κεντήματα που έχουν φτιαχτεί για το νέο ζευγάρι, έργα τέχνης με σχέδια μοναδικά, τα οποία και έχει σε αποκλειστικότητα η κάθε οικογένεια. Μάλιστα οι Σκυριανές προσέχουν πολύ ώστε να μην αντιγραφούν τα σχέδια τους. Έτσι λίγο πριν το γάμο, φίλοι και συγγενείς περνάν από το σπίτι της νύφης, κερνιούνται λουκουμάδες με μέλι, αφήνουν δώρα και φαγητά και θαυμάζουν τα εξαιρετικής ποιότητας νυφιάτικα κεντήματα, με σχέδια όπως τα φίδια που είναι σύμβολο προστασίας ή τον πετεινό, σύμβολο γονιμότητας. Επίσης το γλέντι του γάμου κρατάει μέρες ολόκληρες και το συνοδεύει παραδοσιακή ορχήστρα.

Παραδοσιακά φαγητά Σκύρου

Το χειμώνα η Σκύρος μπορεί να μη δίνει άπλετες επιλογές σε ταβέρνες με παραδοσιακό φαγητό, ωστόσο είναι ανοιχτό το καφενείο “Γωνιακό”, που πάντα μερικές παρέες να έπιναν το κρασάκι τους. Το “Γωνιακό” φτιάχνει και τη σκυριανή λαδόπιτα, ένα νόστιμο τοπικό ψωμί, φτιαγμένο με αλεύρι, νερό, μαγιά και λάδι.
Σταθήκαμε ιδιαίτερα τυχεροί γιατί φάγαμε ντόπιο κατσικάκι με ρίγανη σε σπίτι, ενώ ο Γιώργος που νοικιάσαμε το χώρο διαμονής μας, μας προσέφερε ένα κομμάτι ντόπιο αιγοπρόβειο τυρί, που ήταν μαλακό, αρκετά βαρύ και νόστιμο.
Επίσης κάθε πρωί, είναι ανοιχτός ο “Μήτσος” στη χώρα, με σπανακόπιτες και ζεστή μπουγάτσα με μπόλικη κανέλα, ενώ το μοναδικό ζαχαροπλαστείο στη χώρα είναι αυτό της “Φαλταΐνας” με πεντανόστιμα σκυριανά αμυγδαλωτά και γλυκό του κουταλιού λεμόνι.

Η ταβέρνα “Μαριγώ” στο λιμάνι Λιναριά, μεταξύ άλλων σερβίρει παραδοσιακά τεροπτάρια. Τα τεροπτάρια είναι σαν τυροπιτάκια αλλά με γέμιση τραχανά και ντόπιας μυζήθρας τα οποία τα συνοδεύονται με μέλι.

Χρήσιμα τηλέφωνα – Σκύρος  
Περιφερειακό Ιατρείο Σκύρου 2222 092222
Αστυνομικό τμήμα Σκύρου 22220 91274
Λιμεναρχείο Σκύρου 2222 093475
Πυροσβεστικός Σταθμός Σκύρου 2222 091199

Ίος τον Σεπτέμβρη. Πολιτιστικός τουρισμός στην Ίο. Αρχαιολογικό μουσείο Ίου.

Ίος τον Σεπτέβρη

Την ίδια στιγμή που φεύγουν οι τουρίστες, η Ίος αγκαλιάζει
αυτούς τους επισκέπτες – περιηγητές, που θέλουν να κάνουν
μία ουσιαστική γνωριμία με το νησί. Να κάνουν πολιτιστικό
τουρισμό, να έρθουν σε επαφή με την πλούσια παράδοση του
τόπου. Η Ίος τον Σεπτέμβρη είναι ποιότητα. Μία ανεπανάληπτη
εμπειρία που οπωσδήποτε αξίζει να ζήσουμε!

Σκύρος το Χειμώνα Read More »