Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου βρίσκεται στη χώρα και αποτελείται από δύο αίθουσες. Τα ευρήματα, προέρχονται από την πρωτοελλαδική περίοδο (2.800 – 1.900π.Χ), αλλά και τα Ρωμαϊκά χρόνια. Το μουσείο διαθέτει επίσης λαογραφική αίθουσα, προσφορά της Λίτσας Κοστήρη.
Στην πρώτη αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου στη Σκύρο, υπάρχουν κεραμικά ευρήματα της πρωτοελλαδικής εποχής, όπως χρωματοθήκες και εργαλεία οψιανού* κυρίως από τον προϊστορικό οικισμό του Παλαμαρίου, αλλά και ευρήματα της μυκηναϊκής περιόδου, όπως πήλινα αγγεία (ψευδόστομους αμφορείς*, αλάβαστρα* κ.ά.).
Επιπλέον η αίθουσα αυτή, παρουσιάζει αγγεία και χάλκινα βραχιόλια της πρωτογεωμετρικής – γεωμετρικής εποχής από την περιοχή Μαγαζιά. Ειδικότερα, στην περιοχή Μαγαζιά της Σκύρου ήταν τοποθετημένο το αρχαίο λιμάνι, και ονομάστηκε έτσι γιατί εκεί στεγάζονταν οι αποθήκες. Να σημειώσουμε επίσης, ότι η περιοχή “Μαγαζιά*” και το αρχαίο λιμάνι, είναι ορατά από το μπροστινό παράθυρο του Αρχαιολογικού Μουσείου, που βλέπει προς τη θάλασσα.
Ευρετήριο
Αλάβαστρον*
Μαζαγιά*
Οψιανός* / Οψιδιανός
Ψευδόστομος αμφορέας*
Αλάβαστρον*
Αγγείο με ψηλό σώμα και μικρό στόμιο 15-20 εκ. Το αλάβαστρον, το χρησιμοποιούσαν κυρίως γυναίκες και αποθήκευαν αρωματικά λάδια και αλοιφές.
Μαζαγιά*
Μαγαζί: Γλωσσικό δάνειο που προέρχεται από τη μεσαιωνική λέξη “μαγαζίον”, που προήλθε από την ιταλική λέξη “maggazzino”, και αυτή με τη σειρά της από τον πληθυντικό “machazin”, της αραβικής λέξης “machzan” που σημαίνει αποθήκη. Επίσης παρατηρούμε την ομοιότητα με τις λέξεις μαγκαζίνο, καζίνο κ.α
Οψιανός* / Οψιδιανός
Σκουρόχρωμα πέτρωμα με υφή γυαλιού. Είναι πολύ ανθεκτικό και κοφτερό, για αυτό και χρησιμοποιήθηκε από τα τέλη της Ανώτερης Παλαιολιθικής Περιόδου, για την κατασκευή εργαλείων και μαχαιριών.
Ψευδόστομος αμφορέας*
Οι ψευδόστομοι αμφορείς, χρησιμοποιούνταν κυρίως για την αποθήκευση ελαιόλαδου. Ονομάστηκαν έτσι γιατί ο κατακόρυφος λαιμός τους είναι κλειστός (ψεύτικος), και η εκροή του υγρού γίνεται από ένα στόμιο που έχει στο πλάι.
Στη δεύτερη αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου, υπάρχουν αντικείμενα της πρωτογεωμετρικής περιόδου που η Σκύρος άκμασε. Συγκεκριμένα, τις προθήκες ντύνουν αγγεία και κοσμήματα, ολόχρυσα φύλλα, περιδέραια και σφηκωτήρες (κοκαλάκια) για τα μαλλιά. Στην αίθουσα αυτή, φιλοξενείται επίσης, και το φλασκί κυπριακής καταγωγής με ιππάρια (αλογάκια) στο πώμα, που αποτελεί και ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου. Ακόμα θα συναντήσουμε εκθέματα από την πρωτογεωμετρική κεραμική, αντικείμενα της γεωμετρικής, αρχαϊκής, κλασικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής.
Ανάμεσα τους, το άγαλμα ενός άντρα (ίσως του Ηρακλή), μια κεφαλή παιδιού και μία κεφαλή της Αθηνάς. Επίσης, υπάρχουν χρυσά, πήλινα και οστέινα ευρήματα από τον τάφο του 2ου-1ου αι. π.Χ., που βρέθηκε στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου, στη Χώρα της Σκύρου.
Τέλος στη δεύτερη αίθουσα αλλά και στην αυλή του μουσείου, θα δούμε μερικά γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη και σαρκοφάγους, από διάφορες χρονικές περιόδους.
Λαογραφική Συλλογή - Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σκύρου, φιλοξενεί μία επιπλέον αίθουσα με μία μικρή λαογραφική συλλογή, δωρεά της Λίτσας Κοστήρη. Το λαογραφικό τμήμα, αναπαριστά την εσωτερική αρχιτεκτονική του σκυριανού σπιτιού, με τον ξυλόγλυπτο μπουλμέ και τον σφας. Επίσης, παρουσιάζει μερικά από τα σημαντικότερα έργα της λαϊκής παράδοσης της Σκύρου, όπως ξυλόγλυπτα έπιπλα και έργα κεντητικής, με σημαντικότερο ίσως “Το κέντημα του Όρκου”.
Εισιτήρια
Γενική είσοδος: 2€, Μειωμένο: 1€
Ημέρες ελεύθερης εισόδου
6 Μαρτίου (Μνήμη Μελίνας Μερκούρη)
18 Απριλίου (Διεθνής Ημέρα Μνημείων)
18 Μαϊου (Ημέρα Μουσείων)
Το τελευταίο Σ/Κ κάθε Σεπτέμβρη (Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς)
Το παραδοσιακό σκυριανό σπίτι μέσα στα 50 τετραγωνικά του, γίνεται πομπός της λαϊκής παράδοσης. Φτιαγμένο με φυσικά υλικά, προωθεί τη συνύπαρξη του ανθρώπου με το περιβάλλον, και προβάλλει καθημερινά τη σκυριανή λαϊκή τέχνη στην εσωτερική του διακόσμηση.
To παραδοσιακό σκυριανό σπίτι, μέσα στα σχεδόν 50 τετραγωνικά του, κατάφερε για αιώνες να γίνει πομπός της λαϊκής παράδοσης. Φτιαγμένο με φυσικά υλικά, προωθεί τη συνύπαρξη του ανθρώπου με το περιβάλλον, και προβάλλει καθημερινά τη σκυριανή λαϊκή τέχνη στην εσωτερική του διακόσμηση.
Το παραδοσιακό σκυριανό σπίτι έχει πέτρινους τοίχους, μεγάλου πάχους, περίπου 70 εκατοστών. Η στέγη είναι ξύλινη, και ξύλινες κολώνες συγκρατούν καλαμωτές στο ταβάνι. Οι καλαμωτές λειτουργούν όχι μόνο ως διακοσμητικό στοιχείο φτιαγμένο με φυσικά υλικά, αλλά επίσης συμβάλουν και στη θερμομόνωση του σπιτιού. Το πάτωμα αποτελεί το φυσικό έδαφος μαζί με κοκκινόχωμα, ενώ με την προσθήκη άμμου γίνονταν πιο στέρεα τα υλικά.
Αρχιτεκτονική και διακόσμηση στο σκυριανό σπίτι
Το παραδοσιακό σκυριανό σπίτι, είναι παραλληλόγραμμο και μικρό, περίπου 50τμ. Χωρίζεται σε τρία ευδιάκριτα μέρη, αν και στην ουσία πρόκειται για μία μονόχωρη κατασκευή. Στο μπροστινό μέρος του σπιτιού, μας καλωσορίζει το σαλόνι (σάλα) με τη φγου (τζάκι). Στη μέση του σπιτιού, είναι τοποθετημένο ένα ξυλόγλυπτο διαχωριστικό τοιχίο, ο μπουλμές, με ύψος περίπου 1.80μ. Πίσω από τον μπουλμέ δημιουργούνται δύο επίπεδα: Tο κάτω μέρος (ισόγειο) φιλοξενεί την κουζίνα, και ακριβώς από πάνω στον ημιώροφο, βρίσκεται η κρεβατοκάμαρα (σφας), στην οποία οδηγεί μία μικρή και στενή ξύλινη σκάλα. Οι τοίχοι του σκυριανού σπιτιού είναι διακοσμημένοι με στοιχεία της τοπικής λαϊκής παράδοσης: Αντικείμενα καθημερινής χρήσης, όπως παραδοσιακά σκυριανά κεραμικά, πιάτα, κούπες, στάμνες ή ταψιά, αλλά και κεντήματα της σκυριανής χειροτεχνίας. Τα έπιπλα, όπως η κρεβατσούλα (καναπές), τα σκαμνιά και τα μπαούλα, είναι φτιαγμένα στα πρότυπα της παραδοσιακής σκυριανής ξυλόγλυπτικής.
Σκυριανή ξυλογλυπτική
Παραδοσιακή ενοικιαζόμενη κατοικία του Γιώργου Κούκη.
Τα ξυλόγλυπτα έπιπλα του Σκυριανού σπιτιού έχουν μικρές διαστάσεις. Ο σκυριανός ξυλογλύπτης κύριος Ανδρέου, εξήγησε πως έφτιαχναν τα έπιπλα μικρά, λόγω πρακτικότητας, προκειμένου δηλαδή να χωράνε στα λίγα τετραγωνικά του σκυριανού σπιτιού, που στέγαζε όλη την οικογένεια. Επίσης, επεσήμανε μία σημαντική διαφορά μεταξύ της σκυριανής ξυλογλυπτικής, σε σχέση με τη βυζαντινή. Τα βυζαντινά σκαλιστά, που υπάρχουν παραδείγματος χάρη στα εκκλησιαστικά τέμπλα, είναι βαριά, μεγάλα και βαθιά, σε αντίθεση με τη σκυριανή ξυλογλυπτική που έχει μικρό βάθος, είναι πιο διακριτική και λεπτοδουλεμένη.
Σκυριανή κεντητική
Αναπαράσταση σκυριανής κατοικίας. Δεξιά διακρίνεται καδραρισμένο "Το Κέντημα του Όρκου", με τα γεωμετρικά σχέδια.
Τους τοίχους και τα έπιπλα του σκυριανού σπιτιού, διακοσμούν επίσης έργα της λαϊκής χειροτεχνίας, όπως τα κεντήματα, που οι σκυριανές έχουν μακρά παράδοση. Ο σκυριανός Μανώλης Βασιλάκος, έδωσε την πληροφορία σχετικά με ένα έθιμο, στο οποίο οι σκυριανές θα φτιάξουν στη διάρκεια της ζωής τους ένα κέντημα, το οποίο είναι πολύ δύσκολο να ολοκληρωθεί. Το κέντημα αυτό, έχει περίτεχνα γεωμετρικά σχέδια και απαιτεί ακριβές μέτρημα των κλωστών. Έτσι οι σκυριανές, όταν επιτέλους καταφέρουν να τοολοκληρώσουν είναι τόσο κουρασμένες, που ορκίζονται ότι δεν θα το ξανά φτιάξουν ποτέ στη ζωή τους, για αυτό και ονομάζεται “Κέντημα του Όρκου”. Το έθιμο αυτό, έχει τις ρίζες του στα βάθη των χρόνων, ενώ ακόμα και σήμερα συνεχίζει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης σκυριανής γυναίκας. “Το Κέντημα του Όρκου” κατά την ολοκλήρωση του, βρίσκει τη θέση του είτε καδραρισμένο στον τοίχο, είτε ακόμα ως μαξιλάρι, και συνεχίζει να προβάλλει τη λαϊκή παράδοση, μέσα από τους τοίχους του σκυριανού σπιτιού.
Λαϊκός πολιτισμός
Μια πετρωμένη γριά στην Άνδρο
Η ιστορία του Ενετικού κάστρου στο Κόρθρι της Άνδρου, και ο μύθος της γριάς που πέτρωσε καθώς έπεφτε στη θάλασσα από 600 μέτρα ύψος.
Μια πετρωμένη γριά στην Άνδρο: Στην μυθολογία ο Δίας πέτρωσε τη Νιόβη για να τη λυτρώσει από το θρήνο της. Από την άλλη ο Σίσυφος καταδικάστηκε να κουβαλάει ένα βράχο, στην κορυφή ενός βουνού για πάντα. Ο Δευκαλίων και η Πυρρά, έριχναν πέτρες πίσω τους για να γεννηθεί ξανά το ανθρώπινο είδος, ενώ σήμερα λέμε τη φράση “Έχει καρδιά από πέτρα”. Οι “Μύθοι της Πέτρας” φτάνουν ως την Τουρκοκρατία. Εκεί, γεννιούνται νέοι, με μια γριά στην Άνδρο να πράττει ύβρη, και να πετρώνει καθώς αυτοκτονεί.
(Το Κάστρο της Φανερωμένης ή Κάστρο Κορθίου ή Κάστρο Κοχύλου ή Έπάνω Κάστρο ή Κάστρο της Γριάς)
Επί Τουρκοκρατίας, οι Ανδριώτες βρήκαν καταφύγιο στο Κάστρο Κορθίου. Και εδώ ξεκινάει ο μύθος μας. Οι Τούρκοι πολιορκούσανε καιρό το κάστρο, μα δεν μπορούσανε να μπούν. Τελικά, πήραν την απόφαση, και στείλαν μια γριά με ένα παιδί για να ζητήσει βοήθεια από τους Ανδριώτες που ήταν μέσα. Η γριά κατάφερε να μπει, και όταν νύχτωσε πήγε κρυφά, άνοιξε μια πύλη και οι Τούρκοι μπήκαν στο κάστρο. Εκείνοι με την σειρά τους, σφάξαν όλους τους Ανδριώτες που ήταν μέσα. Όμως η γριά μετάνιωσε πικρά για την προδοσία της, σκαρφάλωσε σε ένα βράχο και πήδηξε στη θάλασσα.
Κάστρο Κορθίου, Άνδρος
Όμως η μοίρα μετά το κακό που έκανε, δεν την άφησε απλά να φύγει από τη ζωή. Έτσι όταν η γριά έπεσε από το βράχο, και λίγο πριν βουτήξει στη θάλασσα, πέτρωσε. Αυτό της το άλμα, έδωσε στο Κάστρο Κορθίου το όνομα “Καστρο της Γριάς”. Επίσης, βάφτισε και μία διάσημη τοποθεσία της Άνδρου, την παραλία “Της Γριάς το Πήδημα”. Στην παραλία αυτή, στέκει σήμερα ο κάθετος βράχος με την φερόμενη πετρωμένη γυναίκα.
Πέτρα και ύβρις -
Μύθοι από πέτρα
Από την μυθολογία ακόμα, οι άνθρωποι που διέπρατταν “Ύβρις”, δηλαδή είχαν βίαιη ή αλαζονική συμπεριφορά, σύντομα θα δέχονταν τη “Νέμεσις“, δηλαδή την οργή των Θεών. Η “Νέμεσις” με τη σειρά της, έφερνε την “Τίσιν”, δηλαδή την τιμωρία και την καταστροφή του ανθρώπου.
Από την πετρωμένη γριά, στο Σίσυφο και τη μυθολογία
Ας πάρουμε ως παράδειγμα τον πανούργο Σίσυφο, ιδρυτή και βασιλιά της Κορίνθου (Εφύρα), ο οποίος πρόδωσε τον Δία, κατάφερε να φυλακίσει τον Θάνατο, και για χρόνια να μην πεθαίνει άνθρωπος στη γη. Ο Σίσυφος τελικά, καταδικάστηκε να κουβαλάει έναν πελώριο βράχο σε ένα απότομα ύψωμα στον Κάτω Κόσμο,σε μια προσπάθεια να τον ρίξει από την άλλη πλευρά. Όμως ο βράχος καταρακυλούσε ξανά και ξανά στους πρόποδες του υψώματος, και το μαρτύριο του ξεκινούσε από την αρχή.
Sisyphus - Tiziano Vecellio Vecelli (1549)
Η Νιόβη πέτρωσε
Φυσικά, η πέτρα πρωταγωνιστεί και στην περίπτωση της Νιόβης, κόρη του βασιλιά της Φρυγίας. Η Νιόβη έκανε 14 παιδιά, επτά αγόρια και άλλα τόσα κορίτσια, που ξεχώριζαν για την απίστευτη ομορφιά τους. Έτσι η μητέρα τους, περηφανευόταν με έπαρση για την ευγονία της και σύγκρινε τον εαυτό της με τη Λητώ, που ήταν εκλεκτή του Δία και είχε μαζί του δύο παιδιά: Tη θεά Άρτεμη και τον θεό Απόλλωνα. Για την ύβρη της Νιόβης, η Λητώ ζήτησε τιμωρία της θνητής που σύγκρινε τα παιδιά της με τους θεούς. Έτσι η Άρτεμις και ο Απόλλωνας που ήταν πρώτοι στο σημάδι, σκότωσαν με τα τόξα τους και τα 14 παιδιά της Νιόβης. Τα νεκρά σώματα των παιδιών, έμειναν άταφα για 9 μέρες, αφού όποιος προσπάθησε να τα θάψει, μεταμορφωνόταν σε πέτρα από τον Δία.
Όρος Σίπυλος, Τουρκία. Ο βράχος που συνδέεται με το μύθο της Νιόβης. Φωτογραφία: Carole Raddato | Άδεια: CC
Σε μια άλλη εκδοχή, η Νιόβη, μετά τον θάνατο των παιδιών της καταρακωμένη πια, πήγε στο όρος Σίπυλος στην Τουρκία (Ağlayan Kaya), και προσευχήθηκε στον Δία, να της εξαφανίσει τον πόνο που της προκάλεσε ο θάνατος των παιδιών της. Τότε ο Δίας από λύπηση τη μεταμόρφωσε σε πέτρα, προκειμένου να απαλλαχθεί από τον θρήνο. Ο Αισχύλος από την άλλη λέει, πως η Νιόβη, μέρες νηστική και άκλαυτη μπροστά από τον τάφο των παιδιών της, άρχισε να πετρώνει, ενώ υπάρχουν και αγγεία που αναπαριστούν τη μεταμόρφωση της Νιόβης σε πέτρα.
Αγγείο με τη μεταμόρφωση της Νιόβης σε πέτρα.
Αγγείο με τη μεταμόρφωση της Νιόβης σε πέτρα.
Η πετρωμένη γριά στην Άνδρο και η κοινωνική δικαιωσύνη
Επιστρέφοντας στην Άνδρο της Τουρκοκρατίας και στη γριά που αυτοκτόνησε πηδώντας από τον βράχο, βλέπουμε πως απ’ τα βάθη των αιώνων, η πέτρα παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαδικασία της “Κάθαρσις”, είτε για αυτόν που έδρασε κακώς, είτε για αυτόν που έγινε μάρτυρας της πράξης. Η “Κάθαρσις”, είναι αυτή η διαδικασία που βιώνει ο θεατής παρακολουθώντας τους τραγικούς ήρωες, και του δημιουργούν τόσο έντονα συναισθήματα, που τελικά η ψυχή του καθαίρεται (=εξαγνίζεται). Εναλλακτικά η “Κάθαρσις”, σύμφωνα με τον ορισμό της τραγωδίας του Αριστοτέλη, έρχεται με τον “έλεο και τον φόβο*” που βιώνει ο θεατής, με αποτέλεσμα να φεύγει από το έργο ώριμος πολίτης.
Σε κάθε περίπτωση φαίνεται πως πάντα η ανθρωπότητα αποζητούσε την κοινωνική δικαιοσύνη, και έθετε τα ηθικά όρια που μπορεί να κινηθεί ο άνθρωπος. Όταν όμως τα ξεπερνούσε και έκανε κακό στην κοινότητα, θα τιμωρούνταν αυστηρά από δυνάμεις έξω από την ανθρώπινη λογική, και ταυτόχρονα θα γινόταν οπτικό παράδειγμα στους υπολοίπους, προς υπενθύμιση των δεινών που φέρνει η αλαζονεία.
Ορισμός της Τραγωδίας
“”Έστιν ουν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω χωρίς εκάστρου των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι’ απαγγελίας, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν“ Αριστοτέλης
Λαϊκή παράδοση στο σκυριανό σπίτι
Το σκυριανό σπίτι, μέσα στα 50 τετραγωνικά του, γίνεται πομπός της λαϊκής παράδοσης.
Filippo Pelagio Palagi, 1775 – 1860 Theseus and Pirithous kidnapping Helen, c. 1814 (Getty Museum) Ο Θησέας και ο Περίθοος απαγάγουν την Ωραία Ελένη.
Ο μύθος του Θησέα
Ο Θησέας, βασιλιάς της Αθήνας, μαζί με τον φίλο του Περίθοο ή Πειρίθους βασιλιά τον Λαπιθών, απήγαγαν την Ωραία Ελένη από τη Σπάρτη όταν ήταν 12 ετών. Έπειτα οι δυο φίλοι κατέβηκαν παρέα στον Άδη για να αρπάξουν την Περσεφόνη που ερωτεύτηκε ο Περίθοος. Όμως ο Άδης τους κατάλαβε και τους έβαλε σε μια πέτρα που δεν μπορούσαν να σηκωθούν. Τελικά, δύο χρόνια έμειναν οι δυο τους στον Άδη μέχρι να κατέβει ο Ηρακλής και να τους ελευθερώσει. Έπειτα ο Θησέας επέστρεψε στην Αθήνα, όμως οι Αθηναίοι είχαν στραφεί πια εναντίον του και έτσι ο Θησέας τους καταράστηκε και κατέφυγε στη Σκύρο. Αρχικά, ο βασιλιάς του νησιού Λυκομήδης καλοδέχτηκε τον Θησέα, όμως στη συνέχεια, μάλλον από ζήλια, τον πήγε δήθεν για περίπατο και τον έσπρωξε από το ένα γκρεμό πράγμα το οποίο οδήγησε στο θάνατο του.
Peter Paul Rubens (1577 – 1640) The Death of Achilles (Ο Θάνατος του Αχιλλέα)
Ο μύθος του Αχιλλέα
Ένας ακόμη μύθος που συνδέεται με τη Σκύρο αφορά τον Αχιλλέα. Ο Αχιλλέας, βασιλιάς των Μυρμιδόνων στη Φθία (Φθιώτιδα) και γιος της Νηριίδας Θέτιδος, κρύφτηκε από τη μητέρα του στη Σκύρο αφού ο Μάντης Κάλχας έδωσε χρησμό, ότι οι Έλληνες δε θα νικούσαν τον Τρωικό Πόλεμο χωρίς τη βοήθεια του γιου της. Βέβαια η Θέτις, ήξερε πως εάν ο Αχιλλέας πάει στον πόλεμο θα πεθάνει. Έτσι μεταμφίεσε τον γιο της σε κορίτσι και τον έκρυψε στην αυλή του βασιλιά Λυκομίδη στη Σκύρο.
Τελικά ο Οδυσσέας ανακάλυψε τον Αχιλλέα, αφού πήγε στη Σκύρο μεταμφιεσμένος σε γυρολόγο. Ο Αχιλλέας μέσα από την πραμάτεια του ξεχώρισε ένα σπαθί και όχι κοσμήματα ή υφάσματα όπως οι υπόλοιπες γυναίκες. Τελικά ο Οδυσσέας έπεισε τον Αχιλλέα να πάει στον πόλεμο, με αποτέλεσμα τη νίκη τους αλλά και τον θάνατο του, από το δηλητηριασμένο βέλος του Πάρη στο μοναδικό τρωτό σημείο του σώματος του: Τη φτέρνα.
Η μέρα ήταν βροχερή. Άνοιξα την ομπρέλα, κοίταξα το χάρτη, και τα μουσεία έμοιαζαν μακριά. Άρχισα να περπατάω στο ανηφορικό κεντρικό καλντερίμι. Στο δρόμο δεν υπήρχε ψυχή, ενώ το μόνο που άκουγα στη διαδρομή ήταν ψιχάλες, η ανάσα μου και η επαφή από τις γαλότσες μου στις μουσκεμένες πέτρες.
Η χώρα της Σκύρου.Η χώρα της Σκύρου.
Κάτω από την ομπρέλα πρόσεξα τα χαμηλά τετράγωνα σπιτάκια με τα γκριζοκόκκινα παντζούρια, μικρές αυλές και μουσκεμένα σχοινιά γεμάτα μανταλάκια. Συνέχεια ανηφόριζα μα θάλασσα δεν έβλεπα. Κάποια στιγμή ακούω παιδικά γέλια. Κοιτάω μπροστά και βλέπω δυο παιδιά να βγαίνουν από το ένα σπίτι και να μπαίνουν στο άλλο απέναντι. Σε εκείνο το σημείο η ανηφόρα μου φάνηκε πως τελειώνει. Ένα λεπτό μετά που ήμουνα στην κορυφή, η φύση χάρισε την ωραιότερη εικόνα της και τοποθέτησε τη Σκύρο στον αριστουργηματικό πίνακα του Friedrich “Μοναχός δίπλα στη θάλασσα”.
Αριστερά: Caspar David Friedrich – Monk by the Sea (1808–1810) Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ – Μοναχός δίπλα στη θάλασσα Δεξιά: Σκύρος. Στο βάθος αριστερά το Αρχαιολογικό Μουσείο.
Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ Μοναχός δίπλα στη θάλασσα
Πλατεία Μπρουκ – Σκύρος
Με τον αέρα να σκουντάει την ομπρέλα, κατεβαίνω το καλντερίμι προς τη θάλασσα. Λίγο πιο κάτω μια πλατεία με ένα ολόγυμνο άγαλμα στο κέντρο. Ο χάρτης ενημέρωνε πως ήταν η Πλατεία Μπρουκ και η ταμπέλα έλεγε “Πλατεία Αιώνιας Ποιήσεως”. Το άγαλμα αυτό είναι του φιλέλληνα ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ (Rupert Brooke) που έγραψε κυρίως σονέτα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και πέθανε από τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού στη Σκύρο, ενώ υπηρετούσε στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό. Εδώ θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τον Ρούμπερτ Μπρουκ, μέσω του Rubert Brooke Foundation.
Στη συνέχεια ξεκίνησα για το Μουσείο Φαλτάιτς. Χτύπησα αρκετές φορές την πόρτα αλλά δεν άνοιξε κανείς. Σε κάποια από τις κλήσεις μου όμως, τελικά απάντησε μία κυρία που με σπαστά Ελληνικά με ενημέρωσε ότι μουσείο ήταν κλειστό. Έτσι ακολούθησα την ξύλινη πινακίδα σε σχήμα βέλους που έδειχνε το Αρχαιολογικό Μουσείο.
Άρχισα να περπατάω σε ένα στενό ασφάλτινο δρόμο. Τα σπίτια σιγά σιγά αραίωναν και ο δρόμος στένευε. Κάνα πεντάλεπτο μετά στρίβω σε μια στροφή: Σπίτια και αμάξια πουθενά. Κοιτάω μπροστά μου βουνοκορφές με χιόνια. Βγάζω ξανά το χάρτη και βλέπω πως έχω περάσει το μουσείο προ πολλού. Γυρνάω πίσω και καταλαβαίνω πως ο αέρας έχει στρέψει την ταμπέλα. Και το μουσείο ήταν εκεί. Στα είκοσι μέτρα προς την πλευρά της θάλασσας!
Πολιτιστική διαδρομή στη Σκύρο
Την επόμενη μέρα η περιήγηση ξεκίνησε από τους ναούς που πρότεινε ο χάρτης με τις πολιτιστικές διαδρομές. Δυστυχώς τα περισσότερα εκκλησάκια ήταν κλειστά, πράγμα λογικό αφού χιόνιζε.
Πολιτιστικός χάρτης της χώρας, Σκύρος.
Τότε πήγα στο πλησιέστερο ανοιχτό μαγαζί, το ζαχαροπλαστείο της Φαλταΐνας και ρώτησα τον κύριο στην ταμειακή αν ξέρει πότε και αν θα είναι ανοιχτοί οι ναοί. Ο κύριος, χωρίς να ρωτήσει τι και πως, έβγαλε κατευθείαν από ένα συρτάρι μια πολυκαιρισμένη ατζέντα και άρχισε να παίρνει τηλέφωνα. Πέντε λεπτά μετά, έξω από το μαγαζί, μέσα στο χιόνι, χωρίς ομπρέλα, στεκόταν ένας κύριος με τα κλειδιά κάποιου ναού στο χέρι. Μετά τις πρώτες συστάσεις, ο ντόπιος Σκυριανός, με πήγε στο εκκλησάκι των Ταξιαρχών.
Ξεκλείδωσε την καφετιά ξύλινη πόρτα και εκείνος έμεινε απέξω. Ο ναός του Άη Στρατή (Ταξιαρχών) είναι ένα πανέμορφο μεταβυζαντινό τοιχογραφημένοεκκλησάκι. Πρόκειται για ένα δίδυμο – διπλό ναό που αποτελείται από μία μονόχωρη καμαροσκέπαστη εκκλησία και συνορεύει με το εκκλησάκι των Εισοδίων της Θεοτόκου.
Σκυριανή χειροτεχνία
Κεντητική Σκύρου
Μας μίλησε επίσης για μερικά από τα έθιμα του παραδοσιακού σκυριανού γάμου. Πριν το γάμο στο σπίτι της νύφης, παρουσιάζονται όλα τα κεντήματα που έχουν φτιαχτεί για το νέο ζευγάρι, έργα τέχνης με σχέδια μοναδικά, τα οποία και έχει σε αποκλειστικότητα η κάθε οικογένεια. Μάλιστα οι Σκυριανές προσέχουν πολύ ώστε να μην αντιγραφούν τα σχέδια τους. Έτσι λίγο πριν το γάμο, φίλοι και συγγενείς περνάν από το σπίτι της νύφης, κερνιούνται λουκουμάδες με μέλι, αφήνουν δώρα και φαγητά και θαυμάζουν τα εξαιρετικής ποιότητας νυφιάτικα κεντήματα, με σχέδια όπως τα φίδια που είναι σύμβολο προστασίας ή τον πετεινό, σύμβολο γονιμότητας. Επίσης το γλέντι του γάμου κρατάει μέρες ολόκληρες και το συνοδεύει παραδοσιακή ορχήστρα.
Παραδοσιακά φαγητά Σκύρου
Το χειμώνα η Σκύρος μπορεί να μη δίνει άπλετες επιλογές σε ταβέρνες με παραδοσιακό φαγητό, ωστόσο είναι ανοιχτό το καφενείο “Γωνιακό”, που πάντα μερικές παρέες να έπιναν το κρασάκι τους. Το “Γωνιακό” φτιάχνει και τη σκυριανή λαδόπιτα, ένα νόστιμο τοπικό ψωμί, φτιαγμένο με αλεύρι, νερό, μαγιά και λάδι. Σταθήκαμε ιδιαίτερα τυχεροί γιατί φάγαμε ντόπιο κατσικάκι με ρίγανη σε σπίτι, ενώ ο Γιώργος που νοικιάσαμε το χώρο διαμονής μας, μας προσέφερε ένα κομμάτι ντόπιο αιγοπρόβειο τυρί, που ήταν μαλακό, αρκετά βαρύ και νόστιμο. Επίσης κάθε πρωί, είναι ανοιχτός ο “Μήτσος” στη χώρα, με σπανακόπιτες και ζεστή μπουγάτσα με μπόλικη κανέλα, ενώ το μοναδικό ζαχαροπλαστείο στη χώρα είναι αυτό της “Φαλταΐνας” με πεντανόστιμα σκυριανά αμυγδαλωτά και γλυκό του κουταλιού λεμόνι.
Η ταβέρνα “Μαριγώ” στο λιμάνι Λιναριά, μεταξύ άλλων σερβίρει παραδοσιακά τεροπτάρια. Τα τεροπτάρια είναι σαν τυροπιτάκια αλλά με γέμιση τραχανά και ντόπιας μυζήθρας τα οποία τα συνοδεύονται με μέλι.
Σκυριανό θρούμπι. Αναμνηστικό από τον σεφ Γιάννη ΤραχΑρχαιολογικό Μουσείο ΣκύρουΧειμώνας στη ΣκύροΕκκλησάκι στη χώρα της Σκύρου
Την ίδια στιγμή που φεύγουν οι τουρίστες, η Ίος αγκαλιάζει αυτούς τους επισκέπτες – περιηγητές, που θέλουν να κάνουν μία ουσιαστική γνωριμία με το νησί. Να κάνουν πολιτιστικό τουρισμό, να έρθουν σε επαφή με την πλούσια παράδοση του τόπου. Η Ίος τον Σεπτέμβρη είναι ποιότητα. Μία ανεπανάληπτη εμπειρία που οπωσδήποτε αξίζει να ζήσουμε!
Η Απείρανθος ή Απεράθου όπως την λένε οι ντόπιοι, είναι ένα χωριό γεμάτο παράδοση και ίσως ένα από τα ωραιότεραχωριά στις Κυκλάδες. Θα δεις παντού πέτρα και μάρμαρο, καμάρες και ναούς και γρήγορα θα καταλάβεις ότι η Απείρανθος Νάξου είναι ένα χωριό γεμάτο παράδοση, με ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων!
Αρχικά, ο δρόμος για την Απείρανθο στη Νάξο είναι γεμάτος στροφές αλλά καταπληκτική θέα πρώτα στη θάλασσα και έπειτα στα αγέρωχα Ναξιώτικα βουνά! Ο οδηγός του λεωφορείου, που ήταν πάλι ο ίδιος με τον οδηγό που έκανε τη διαδρομή από τη χώρα στην παραλία του Αγίου Προκοπίου στη Νάξο, ντόπιος Απεραθίτης και γνώστης κάθε στροφής και λακούβας, μας ανέβασε στην Απείρανθο με τρομερή αυτοπεποίθηση!
Εισιτήρια για την Απέιρανθο.
Φυσικά οι ελάχιστοι επισκέπτες στο λεωφορείο είχαμε πάρει φοβισμένοι αγκαζέ τα μπροστινά καθίσματα, σε αντίθεση με τους ντόπιους, που βέβαιοι ότι θα φτάσουν στον προορισμό τους, είχαν βολευτεί στις θέσεις τους και κουβέντιαζαν αμέριμνοι με το χαρακτηριστικό Απεραθίτικο ιδίωμα!
Απείρανθος: Ιστορία
Tο Απεραθίτικο ιδίωμα
Και αφού η Απείρανθος Νάξου είναι ένα χωριό γεμάτο παράδοση, δε θα μπορούσε να μην έχει το δικό της γλωσσικό ιδίωμα: Η ντοπιολαλιά των Απεραθιτών είναι ένα κράμα από αρχαία ελληνικά, βυζαντινά και κρητικά, αφού στην Απείρανθο έμειναν πρώτα – κυρίως – Κρητικοί. Γιατί πήγαν όμως εκεί;
Φαίνεται πως η σχέση των δύο νησιών υπάρχει εδώ και αιώνες, αφού από τη Βυζαντινή περίοδο ακόμη πολλοί κρητικοί αγιογράφοι πήγαιναν στη Νάξο για να ζωγραφίσουν τις εκκλησίες, και όταν αργότερα η Κρήτη πέρασε από το Βυζάντιο στους Βενετούς, τα δυο νησιά κράτησαν εμπορικές σχέσεις.
Την περίοδο της Ενετοκρατίας δε, σύμφωνα με νοταριακά έγγραφα, δηλαδή τα συμβόλαια της εποχής εκείνης, κάποιοι ντόπιοι κρητικοί άρχοντες πήγαν στη Νάξο μαζί με την περιουσία τους, αφού βοήθησαν τον Δούκα της Νάξου Μάρκο Σανούδο να κατακτήσει την Κρήτη από τους Γενουάτες, δηλαδή απ’ τη Δημοκρατία της Γένοβας. Και αργότερα όμως στην Τουρκοκρατία, όταν έγινε η Κρητική Επανάσταση που οι Κρήτες ήθελαν να ενωθεί το νησί με την υπόλοιπη Ελλάδα, σε πολλούς Έλληνες από τα Σφακιά και τα Ανώγεια, η Απείρανθος έδωσε ξανά καταφύγιο. Είναι λογικό λοιπόν γιατί το Απεραθίτικο Ιδίωμα έχει μέσα κρητικά. Βέβαια το αξιοθαύμαστο είναι ότι οι Απεραθίτες κράτησαν την παράδοση και το ιδίωμά τους μέσα στους αιώνες και σήμερα ευτυχώς το ακούμε!
Χάρτης με τη διανομή των νησιών του Αιγαίου Πελάγους στους κατακτητές. Πηγή φωτογραφίας:WIKIWAND
Απείρανθος – Διαδρομή
Ύστερα από καμιά ώρα μέσα στο λεωφορείο, υπολογίσαμε ότι πρέπει να φτάνουμεστην Απείρανθο. Κάποια στιγμή λοιπόν, που για εμάς ήταν η μέση του πουθενά, μία κυρία ζήτησε στον οδηγό να κάνει στάση. Αμέσως το λεωφορείο σταμάτησε. Η κυρία χαιρέτησε ευγενικά τον οδηγό αλλά και όλο το λεωφορείο και ύστερα κατέβηκε. Στη συνέχεια, δεν είχαν περάσει δύο λεπτά, μία άλλη ηλικιωμένη ντόπια του λέει: Καλέ με ξέχασες!
O ορεινός και γεμάτος στροφές δρόμος για την Απείρανθο.
Ο οδηγός σταμάτησε επιτόπου και άνοιξε διάπλατα τις πόρτες. – “Παραπίσω είμαι!” του είπε η ηλικιωμένη. – “Να σε πάω και στο σπίτι;” είπε ο οδηγός, ενώ παράλληλα έκανε όπισθεν με ανοιχτή την πόρτα. Τελικά όταν σταματήσαμε στο σημείο που έκρινε κατάλληλο η κυρία, ο οδηγός τη βοήθησε να κατέβει!
Αν και το σκηνικό αυτό, μπορεί μοιάζει τρελό, ίσως και επικίνδυνο για όλους εμάς, για τους Ναξιώτες που ζουν στο νησί με δύσκολες συνθήκες 365 μέρες το χρόνο, είναι απλά η καθημερινότητα τους. Το ίδιο έχω δει να συμβαίνει στα χωριά της Ηπείρου, της Φωκίδας και αλλού, και μου αρέσει γιατί μου είναι οικείο. Αυθεντικό. Μυρίζει Ελλάδα. Μυρίζει ανθρωπιά!
Απείρανθος Νάξου: Ο Συνεταιρισμός Γυναικών της Απειράνθου.
Ύστερα από αυτή την υπέροχη και λιγάκι τρομακτική διαδρομή, η Απείρανθος μας καλωσόρισε με ένα μαρμάρινο καλντερίμι γεμάτο πλατάνια και τραπέζια στον ίσκιο τους. Αναντίρρητα η παράδοση ήταν παντού γύρω μας: Παραδοσιακά καφενεία, λιγοστός κόσμος και διάχυτο άρωμα ελληνικού καφέ!
Η Απείρανθος βέβαια έχει και Συνεταιρισμό Γυναικών. Καθώς περπατούσαμε στο καλογυαλισμένο μαρμάρινο καλντερίμι, το είδαμε μπροστά μας. Συγκινήθηκα όταν είδα κρεμασμένη στους τοίχους και βαλμένη σε βιτρίνες την προσπάθεια των γυναικών να κρατήσουν και να διαδώσουν την παράδοση και την ιστορία μας μέσα από υφαντά και κεντήματα που φτιάχνουν οι ίδιες! Η κυρία που ήταν εκεί, μας είπε ότι εδώ και σαράντα χρόνια που έχουν φτιάξει το συνεταιρισμό, οι γυναίκες βρήκαν κάτι ωραίο να κάνουν στην καθημερινότητα τους: Πάνε εκεί πρωί – βράδυ, πίνουν τον καφέ τους, λένε τα νέα τους φτιάχνοντας υφαντά με σχέδια που έχουν ξεσηκώσει απ’ τις μανάδες και τις γιαγιάδες τους. Είναι γεγονός ότι αυτή είναι μία εντελώς διαφορετική νοοτροπία από τις γυναίκες της Σκύρου που κρατάνε μυστικά τα σχέδια των κεντημάτων απ’ τους προγόνους τους και θέλουν να τα έχει η οικογένειά τους σε αποκλειστικότητα.
Θήκη κινητού φτιαγμένη στον αργαλειό!
Από τον Συνεταιρισμό Γυναικών της Απειράνθου, αγόρασα με πέντε ευρώ μία θήκη για το κινητό μου, φτιαγμένη στον αργαλειό!
Στο αεροδρόμιο της Σερβίας, με τη θήκη από αργαλειό στο χέρι!
Το σημαντικό είναι πως βρήκα μία και μοναδική φωτογραφία με την “αργαλένια” θήκη μου. Αυτή που βρίσκομαι στο αεροδρόμιο του Βελιγραδίου, έτοιμη να περάσω Κροατία για μία νέα αυθεντική πολιτιστική εμπειρία! Χάρηκα πολύ όταν η Σέρβα κυρία στο γκισέ που νοικιάσαμε το αυτοκίνητο με ρώτησε για την θήκη του κινητού μου και μπόρεσα να της πω με κουτσά αγγλικά, για την λαογραφία του τόπου μας. Η θήκη πια ανήκει σε εκείνη την κυρία στον γκισέ, και μου άρεσε που ένα κομμάτι της τεράστιας Ελληνικής παράδοσης και λαογραφίας φυτεύτηκε κάτω από ένα plexiglass, στην αρχή μίας αξέχαστης πολιτιστικής εμπειρίας!
Πολιτιστικός Τουρισμός στην Απείρανθο.
Μετά την επίσκεψη μας στο συνεταιρισμό, η παρέα μου κάθισε στα παραδοσιακά καφενεία στην είσοδο του χωριού…
Η αρχή της εξερεύνησης μου στο παραδοσιακό χωριό Απείρανθος στη Νάξο!
…Όσο για μένα, πήρα ένα ανηφορικό μαρμάρινο καλντερίμι και πέρασα κάτω από μπόλικες καμάρες, θέλοντας να φτάσω στον Πύργο του Ζευγώλη που τον ‘φτιάξαν οι Ενετοί τον 17ο αιώνα.
Στον πύργο του Ζευγώλη όμως άργησα πολύ να φτάσω, γιατί ανεβαίνοντας στην κορυφή, σε ένα σημείο με καταπληκτική θέα, βρίσκω έναν κτηνοτρόφο: “Γεια σας” του λέω, “Γεια σας” μου λέει. “Ωραίο το χωριό σας!” του λέω, “Ωραίο είναι” μου λέει! “Θα ‘ναι και το χειμώνα καλά εδώ!” “Μόνο ωραία; Αλλά δε βλέπεις πέρα γιατί είναι τα σύννεφα από κάτω!”
Φυσικά, αμέσως έφτιαξα την εικόνα με τη συννεφιασμένη Απείρανθο ανάμεσα στην ομίχλη και είπα ότι σε αυτό τον τόπο πρέπει να έρθω και χειμώνα!
“Κάνα καλό τυρί θα βρούμε;” του λέω. “Τι τυρί θές;” “Βγάζετε κάνα δικό σας, να πάω στη μάνα μου;” “Από που είσαι;” “Από Ήπειρο και από Φωκίδα.” “Α, από μακριά… Θα πας στη Σμάρω, στο χωριό!” “Είναι καλό εκεί το τυρί;” “Αααα, βέβαια!” είπε τάχα μου πειραγμένος. “Μόνο καλό; Το δικό μας! Αλλά τι ώρα είναι;” Κοίταξε τον ήλιο και αμέσως είπε: “Θα πάει δυο τώρα, μην έχει κλείσει δεν ξέρω…” Αμέσως κοίταξα το κινητό μου. Δύο παρά δέκα! Ευχαρίστησα από καρδιάς τον κτηνοτρόφο με το ενσωματωμένο ηλιακό ρολόι και έφυγα τρέχοντας για τη Σμάρω!
Φωτογραφία διά χειρός κτηνοτρόφου, με θέα τα Απεραθίτικα βουνά.
Η Απείρανθος–Γαστρονομικός τουρισμός
Στη Σμάρω λοιπόν, το μικρό παραδοσιακό μπακάλικο που είναι ανοιχτό χειμώνα – καλοκαίρι, αγόρασα 4 κεφάλια ντόπιο τυρί: Γραβιέρα, αρσενικό και δύο ξινοτύρια. Το τελευταίο ήταν το αγαπημένο μου! Τα τσακίσαμε με τσιπουράκι, μέσα σε σαλάτες, φτιάξαμε σαγανάκια και κολοκυθοανθούς. Όλα τα τυριά μαζί κάναν 15€, όταν στη χώρα θα δίναμε με πολλή τύχη τουλάχιστον τα διπλάσια!
Αρσενικό Νάξου | Πηγή: epiloges.tv
Με τα τυριά στα χέρια έφυγα άρον άρον για το Αρχαιολογικό Μουσείο, που όμως είχε κλείσει. Αρχικά είπα θα είναι κλειστό για μεσημέρι, αλλά στη συνέχεια έμαθα ότι δεν είναι συνέχεια ανοιχτό και πρέπει να πάρεις τηλέφωνο να τους πεις ότι θα πας για να το ανοίξουν. Για αυτό και στο τέλος του άρθρου σημείωσα το τηλέφωνο του μουσείου για να μην την πατήσετε όπως εγώ…Τελικά αποφάσισα να πάω στον Πύργο του Ζευγώλη που όμως ήταν επίσης κλειστός… Επομένως κατηφόρισα απογοητευμένη προς το χωριό, μα πάνω που είπα: “Ε, τουλάχιστον μου μείναν τα τυριά”, αντικρίζω μπροστά μου μια εκκλησία με μαρμάρινο εκθαμβωτικό καμπαναριό: Tην Παναγία την Απεραθίτισσα ή Απεραλίτισσα!
Παναγία Απεραθίτισσα – Θρησκευτικός Τουρισμός.
Μόλις μπήκα στην Παναγία της Απειράνθου, γαλήνεψα! Από τον βαμμένο με μπλε χρώμα τρούλο, έμπαινε ένα γλυκό ημίφως που έλουζε τις ολάσημες εικόνες του μαρμάρινου τέμπλου, ενώ οι λίγοι πιστοί έκαναν γαλήνιοι την προσευχή τους, καθισμένοι στις ξύλινες καρέκλες τους. Άλλοι κοίταζαν με βλέμμα διαπεραστικό τις εικόνες – λες και συνομιλούσαν – και άλλοι ήταν σκυμμένοι με το πρόσωπό τους βαλμένο στις παλάμες.
Άναψα το κερί μου και πλησίασα στην Ωραία Πύλη. Δεν μπόρεσα βέβαια να μην αγγίξω το μαρμάρινο τέμπλοπου ήταν σκαλιστό απ΄ άκρη σ’ άκρη, γεμάτο με τσαμπιά σταφύλια, σύμβολο πνευματικής καρποφορίας, γεμάτο με λουλούδια και αγγέλους λαξευμένους πάνω στο γκριζαρισμένο μάρμαρο.
Έπειτα έκατσα και σε μια καρέκλα, και μετά την προσευχή μου έβγαλα το κινητό και μπήκα στο ίντερνετ. Διάβασα πως υπάρχουν αρκετές θεωρίες για το πως χτίστηκε η Παναγία της Απειράνθου.
Μία από αυτές τις ιστορίες μας λέει πως ένας βοσκός είδε ένα φως στην θάλασσα και όταν το πλησίασε, μια εικόνα κάθισε ξαφνικά στον ώμο του. Τότε ο βοσκός πήρε την απόφαση και ξεκίνησε για την Απείρανθο μαζί με την εικόνα. Όμως φτάνοντας στο χωριό, η εικόνα κατέβηκε απ’ τον ώμο του και μπήκε σε μια συστάδα με βάτα.
Με τον καιρό θέλησαν να τη βάλουν μέσα σε εκκλησίες αλλά η εικόνα έφευγε και ξανά πήγαινε στα βάτα! Τελικά οι ντόπιοι αποφάσισαν να χτίσουν στο σημείο εκείνο ένα μικρό εκκλησάκι, που το ονόμασαν “Πρωτόθρονο” και βάλανε μέσα την εικόνα. Χρόνια αργότερα, σε εκείνο το σημείο, σήκωσαν μια μεγαλύτερη εκκλησία: Tην Παναγία της Απειράνθου.
Μόλις βγήκα από το Ναό της Παναγίας κάθισα για λίγο στο προαύλιο, στη σκιά ενός μεγάλου δέντρου και κοίταξα την εκκλησία που ο ήλιος έβαφε χρυσαφιά. Είναι αλήθεια ότι παρά τη ζέστη, ένιωθα μια δροσιά, μια φρεσκάδα!
Απείρανθος – Γαστρονομικός τουρισμός
Πλησίαζε απόγευμα όταν η πείνα μας είχε ξεπεράσει και ρωτώντας, ένας ντόπιος μας πρότεινε την ταβέρνα “Αμοργινός”. Ευχαριστούμε τον άνθρωπο εκείνο αφού στον “Αμοργινό” γευτήκαμε όντως παραδοσιακή Ναξιώτικη κουζίνα.
Ταβέρνα Αμοργινός στην Απείρανθο.
Με θέα λοιπόν τα καταπράσινα βουνά της Νάξου, δοκιμάσαμε το παραδοσιακό απεραθίτικο ρόστο, ένα φαγητό που οι ντόπιοι φτιάχνουν σε γάμους ή βαπτίσεις και περιέχει μια κομματάρα χοιρινό σα λουκούμι, λουσμένη με πηχτή κόκκινη σάλτσα που μοσχοβολάει κρασί και σκόρδο! Δοκιμάσαμε ακόμα φοβερά παραδοσιακά τυριά παραγωγής του κυρίου Γιώργου, αλλά και λουκάνικα που τα έψηναν στη θράκα! Δεν ήπιαμε ντόπιο κρασί αλλά μπυρίτσες, που μας ήρθαν παγωμένες και μας έσβηναν την λάβα που έφεραν τα βαριά, πεντανόστιμα φαγητά.
Μια αξέχαστη γνωριμία στην Απείρανθο!
Ύστερα από το λουκούλλειο γεύμα, την ώρα που βγαίναμε απ’ το μαγαζί και νοιώθαμε πλήρεις, η χαρά μας, μας έκανε να μιλήσουμε χωρίς να το πολύ σκεφτούμε στον υπερήλικα κύριο που καθόταν έξω από το μαγαζί και τραγουδούσε παρέα με μια κούπα κρασί. Ο κύριος εκείνος, μας μίλησε σε Κρητική Διάλεκτο και αμέσως “τα βρήκε” με τον φίλο μου που κρατάει επίσης από Κρήτη. Κάποια στιγμή γυρνάει και μου λέει με σηκωμένο φρύδι:
-«Πολύ ωραίο το κοπέλι!» -«Ευχαριστώ πολύ!» του λέω, κάνοντας μία μικρή υπόκλιση. Τι το ‘θελά; Πριν ακόμα ‘ρθω σε όρια θέση συνέχισε: -«Δε λέω εσένα! Για το κοπέλι λέω!» είπε και έδειξε τον φίλο μου.
Ο άνθρωπος εκείνος, αυτή η χαρακτηριστική αιγαιοπελαγίτικη μορφή, μας έμεινε αξέχαστη! Έτσι τρία χρόνια μετά, όταν ξανά ανταμώσαμε μήνα Σεπτέμβρη στην Ίο, ήταν μεγάλη η χαρά μας! Τον είδαμε στην Ίο, σε ένα πανηγύρι στη μέση του πουθενά, να μαγειρεύει παραδοσιακά φιλέματα, να παίζει τσαμπούνα, να χορεύει και τα τραγουδά! Και το όνομα αυτού: Τίγρης!
Η Ίος τον Σεπτέμβρη είναι πράγματι ο τέλειος προορισμός! Από τη μια ήρεμες διακοπές, από την άλλη πολλές και ποιοτικές επιλογές. Την ίδια στιγμή λοιπόν που φεύγουν οι τουρίστες, η Ίος αγκαλιάζει αυτούς τους επισκέπτες – περιηγητές, που θέλουν να κάνουν μία ουσιαστική γνωριμία με το νησί. Να κάνουν πολιτιστικό και γαστρονομικό τουρισμό, να έρθουν σε επαφή με την πλούσια παράδοση του τόπου. Η Ίος τον Σεπτέμβρη είναι ποιότητα. Είναι μία μοναδική εμπειρία που οπωσδήποτε αξίζει να ζήσουμε!
Αρχικά, λένε ότι η Ίος είναι το νησί των ξέφρενων πάρτι. Ότι Ιταλοί και Έλληνες, μαζί με Άγγλους και Γερμανούς κάνουν μαραθώνιο ξενυχτιού, με αλκοόλ και κάθε είδους κραιπάλες στα καλντερίμια του νησιού. Και όντως έτσι είναι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Παρόλα αυτά η Ίος τον Σεπτέμβρη αποκαλύπτει τον ιδανικό προορισμό για μία αυθεντική εμπειρία.
Ένα αυθεντικό, απάνεμο νησί είναι η Ίος τον Σεπτέμβρη. Ένα νησί που περιμένει υπομονετικά, να ανακαλύψουμε τον πολιτισμό, τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμά της. Μας περιμένει να χορέψουμε στους ήχους της τσαμπούνας και του βιολιού σε κύκλους που οι άνθρωποι ανταμώνουν μετά από καιρό… Επίσης η Ίος τον Σεπτέμβρη έχει πιστούς που κάνουν πεζοπορία με ντάλα ήλιο και μια εικόνα στα χέρια για πολλά χιλιόμετρα. Όμως το σημαντικότερο είναι πως στην Ίο του Σεπτέμβρη, οιάνθρωποι είναι ήρεμοι: Υπεύθυνοι στα μουσεία με χρόνο και διάθεση για επικοινωνία και ντόπιους που θα κάνουν ότι είναι δυνατόν για να βιώσουμε τη μοναδική πολιτιστική εμπειρία των Κυκλάδων!
Ίος – χώρα
Ίος τον Σεπτέμβρη
Η μέρα εκείνη ήταν ζεστή, αλλά το ελαφρύ Σεπτεμβριανό αεράκι που έγλυφε τα καλντερίμια της χώρας, έμπαινε μαλακό μέσα από τα ανοικτά παράθυρα του δωματίου, και μας καλούσε να τα ανακαλύψουμε… Έτσι με περισσή χαρά άρχισε μία ανακάλυψη που έμεινε ανεξίτηλα χαραγμένη στην καρδιά μας, αφού ή Ίος τον Σεπτέμβρη είναι γεμάτη μυστικά που μας συντροφεύουν για το υπόλοιπο της ζωής μας.
Στα πεντακάθαρα πλακόστρωτα στη χώρα της Ίου, οι λίγοι επισκέπτες χαιρετιόμασταν με χαμόγελο και γνέψιμο του κεφαλιού. Βέβαια, μας άρεσε πολύ που δροσιζόμασταν όταν περνούσαμε κάτω απ’ τα στεγάδια, δηλαδή τα σκεπαστά σοκάκια που μοιάζει να ενώνονται τα σπίτια μεταξύ τους. Εκεί, από τους ντόπιους μάθαμε πως οι Νιώτες έχουν χτίσει τα σπίτια τους με αυτό τον τρόπο, ώστε παλιότερα στις επιδρομές των πειρατών, να μπορούν με αυτό τον τρόπο να ξεφεύγουν μπαίνοντας από το ένα σπίτι στο άλλο!
Στη συνέχεια περάσαμε από τετράγωνα διώροφα σπιτάκια με μπλε παράθυρα και πόρτες, από καμάρες και βουκαμβίλιες και τέλος συναντήσαμε έναν πανέμορφο γραφικό ανεμόμυλο σε μια μικρή πλατεία…
Ο αέρας μύριζε θάλασσα και ασβέστη και μέσα σε αυτή την ομορφιά καθίσαμε σε ένα πεζούλι και είδαμε στο ίντερνετ, πως στη χώρα της Ίου υπάρχουν σήμερα 12 ανεμόμυλοι σαν αυτόν που είχαμε μπροστά μας. Το βλέμμα μας ταξίδεψε στο γύρω χώρο και ξέραμε πως είναι κρυμμένοι κάπου εκεί, να ομορφαίνουν με τις ιστορίες τους τη χώρα…
Ιος: Πολιτισμός
Λαογραφικό Μουσείο
Στην είσοδο του Λαογραφικού Μουσείου στην Ίο, μας υποδέχθηκε αρχικά ένα ασπρόμαυρο βοτσαλωτό, φτιαγμένο από τον κ. Γιάννη Λουκιανό. Όταν ανεβήκαμε τα στροφωτά σκαλιά, συναντήσαμε τον ίδιο τον καλλιτέχνη.
Αρχικά ο κ. Λουκιανός μας μίλησε με μεγάλη αγάπη για το νησί, για την τέχνη του ψηφιδωτού με βότσαλα που χάνεται και αξίζει να τονιστεί πως από τη συζήτησή μας καταλάβαμε τη μεγάλη προσπάθεια που έκανε και ο ίδιος, σχετικά με τη δημιουργία του Λαογραφικού Μουσείου. Το Λαογραφικό ΜουσείοΊου, είναι διώροφο, μικρό και μαζεμένο, βαλμένο μέσα σε ένα ανακαινισμένο παραδοσιακό Νιώτικο σπίτι. Στο μουσείο είδαμε την παραδοσιακή νιώτικη κρεβατοκάμαρα, επίσης μία ξύλινη ανέμη, παλιές λάμπες, κάδρα, σεντούκια και πολλών λογιών χρηστικά αντικείμενα.
Από το Λαογραφικό Μουσείο, μου έμειναν κάτι βαριές πολύχρωμες μπάλες (φωτό 1), παιχνίδι μιας άλλης εποχής, αλλά και το “Ξάγι” (φωτό 2), ένα ξύλινο κιούπι που μετρούσαν τη σοδειά των δημητριακών. Επίσης το “Ξάγι” ήταν το κριτήριο μεγέθους του κτήματος στα συμβόλαια της εποχής.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ίου βρίσκεται στο Αμοιραδάκειο Μέγαρο, ένα νεοκλασικό κτήριο στη χώρα. Είναι μικρό και σχετικά άδειο, αφού οι συστηματικές ανασκαφές στον αρχαίο οικισμό του λόφου Σκάρου ξεκίνησαν μόλις το 1986.
Στις τέσσερεις αίθουσες του Αρχαιολογικού Μουσείου, είδαμε λίθινα σκεύη, οστά ζώων, ειδώλια, ευρήματα από τάφους, επιγραφές, αγάλματα αλλά και δύο εξαιρετικές υστεροαρχαϊκές επιτύμβιες στήλες!
Αρχικά στην 1η αίθουσα τα περισσότερα εκθέματα είναι από τηv αvασκαφή του Πρωτoκυκλαδικoύ oικισμoύ Σκάρκoυ. Εκεί θα δείτε πήλιvα αγγεία, λίθιvα σκεύη, ειδώλια, oστέϊvα αλλά και χάλκιvα αvτικείμεvα. Έπειτα στην 2η αίθουσα που είναι αφιερωμένη στη Μέση και Ύστερη Επoχή τoυ Χαλκoύ, υπάρχουν ευρήματα από τάφoυς, από την ίδια ανασκαφή. Τέλος οι αίθουσες 3 και 4 τουΑρχαιολογικού Μουσείου, έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά την γνώμη μου και είναι αφιερωμένες στην Ιστορία της Ίου κατά τoυς Iστoρικoύς Χρόvoυς. Τα εκθέματα που παρουσιάζει είναι κυρίως από την Αρχαία Πόλη της Ίου. Σε αυτές τις τελευταίες αίθουσες υπάρχουν επιγραφές τωv Κλασικώv, Ελληvιστικώv και Ρωμαϊκώv χρόvωv, μερικά γλυπτά, δύo υστερoαρχαϊκές επιτύμβιες στήλες (βλ. φωτό) καθώς και κεραμική πoυ φτάνει ως τov 7o μ.χ. αιώvα.
Όπως είναι φυσικό, μπορεί το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ίου να μην μας έλκει με την πρώτη ματιά, αφού ούτε έχει τα τρομερά εκθέματα, ούτε είναι πλούσιο σε υλικό. Παρόλα αυτά οφείλουμε να πάμε, διότι εάν το μουσείο έχει επισκέπτες πρώτον δε θα κλείσει και δεύτερον ίσως ευαισθητοποιήσει τους ιθύνοντες για περεταίρω στήριξη των ανασκαφών.
Ίος τον Σεπτέμβρη: Τα πανηγύρια
Ξημέρωνε 8 Σεπτέμβρη. Τη μέρα εκείνη είχε φτάσει στα αυτιά μας, ότι γίνονταν δύο βραδινά πανηγύρια στο νησί. Το ένα το είχαμε δει και σε αφίσες κολλημένο και ήταν στην Αγία Θεοδότη, το άλλο ήταν στο Παλαιόκαστρο και λίγοι γνώριζαν την ύπαρξη του.
Φυσικά καθώς θέλαμε περισσότερες πληροφορίες για τα πανηγύρια, πήγαμε στη στάση του λεωφορείου και ζητήσαμε από τη νέα κοπέλα στα εισιτήρια κάποιες πληροφορίες σχετικά. “Τι να σας πω”, είπε η κοπέλα στο γκισέ. “Για μένα καλύτερα να πάτε στην Αγία Θεοδότη. Εκεί πάνε οι νέοι! Και εγώ εκεί θα πάω! Το άλλο είναι μακριά, έχει περπάτημα και γέρους!“
Κάναμε να φύγουμε όταν είδαμε με την άκρη του ματιού τέσσερις ηλικιωμένες ντόπιες που περίμεναν στη στάση. “Να σας ρωτήσω κάτι;” είπα δυνατά. Τα κεφάλια τους γύρισαν ταυτόχρονα. “Ξέρετε το βράδυ για τα πανηγύρια; Σε ποιο είναι καλύτερα να πάμε; Ήρθαμε πρώτη φορά στο νησί!”. “Άγία Θεοδότη να πάτε!”, είπαν με μια φωνή. “Εκεί πάνε οι νέοι! Έχει και ηχεία!” “Εσείς εκεί θα πάτε;” ρώτησα. “Εμείς Παλαιόκαστρο θα πάμε”, είπαν…
Τις ευχαριστήσαμε και μάλλον περισσότερο μπερδεμένοι αρχίσαμε να περπατάμε. Μέχρι το βράδυ είχαμε ώρες για να πάρουμε απόφαση. Βέβαια σύντομα καταλάβαμε πως η θέση μας ήταν εκεί, στο απομακρυσμένο Παλαιόκαστρο! Εκεί που “Δεν πάνε οι νέοι”, που “Δεν έχει ηχεία”, εκεί που μας απέτρεπαν για το καλό μας βέβαια, αφού η παράδοση στις μέρες μας ξέρει και κρύβεται!
Πολιτιστική εμπειρία στην Ίο
Θα ‘ταν κάπου12 το μεσημέρι όταν η παρέα μου έφυγε τρεχάτη, μιας και πήρα την απόφαση να ανακαλύψω τη χώρα καταμεσής το μεσημέρι. Πρώτα πήρα ένα δροσερό καφέ στο χέρι, που γρήγορα έβρασε, και ύστερα ξεκίνησα την περιπλάνηση μου στα στενά της γαλανόλευκης χώρας.
Κάποια στιγμή είχα ανέβει τόσο ψηλά στο λόφο της χώρας, που το καλντερίμι σταματούσε και πια μπροστά μου έβλεπα -σχεδόν- κάθετα βράχια! Σε εκείνο το σημείο λοιπόν, είδα ένα μικρό χωμάτινο μονοπάτι που οδηγούσε πίσω από τη χώρα. Φυσικά η πρώτη μου σκέψη ήταν να το ακολουθήσω. Η αλήθεια είναι όμως πως φοβήθηκα γιατί ήταν απόκρημνο και ήμουν μόνη. Όμως τράβηξα το παρακάτω βίντεο…
Στα δεξιά μου είδα μερικά ασβεστωμένα απότομα σκαλάκια, που όταν τα ανέβηκα βγήκα στην ταράτσα ενός σπιτιού με θέα όλη τη χώρα… Στο βάθος το απέραντο της θάλασσας και απ’ την άλλη μεριά τα ξερά μεν, περήφανα δε, Νιώτικα βουνά!
Κάθισα οκλαδόν στην τσιμεντένια ηλιοκαμένη οροφή και μόλις συνήθισα τη λάβα, για μια στιγμή χάθηκα στην ομορφιά του Ελληνικού τοπίου, όμως δευτερόλεπτα μετά μια καμπάνα χτύπησε τόσο δυνατά που με πέταξε στον αέρα! Όπως σηκώθηκα, στα δεξιά, είδα έναν αστραφτερό ναό με μπλε τρούλο και νόμισα πως αν άπλωνα το χέρι θα τον έφτανα!
Κατηφόρισα αρκετά σκαλιά, σε μια προσπάθεια να βγω στην εκκλησία. Μπορεί ο ναός απ’ την ταράτσα εκείνη να φαινόταν δίπλα, όμως τα δαιδαλώδη στενά την έδιωχναν παρά πέρα! Κάποια στιγμή λοιπόν στρίβω σε ένα σοκάκι, πέφτω πάνω σε κάτι μαύρους πλαστικούς σωλήνες και μπουρδουκλώνομαι. Ταυτόχρονα με βλέπει μια κυρία που έπινε αμέριμνη ελληνικό καφέ στο μπαλκόνι της και λέει με μια ανάσα:“Πρόσεχε νωρίτερα τα ‘βγάλαν απ’ το σπίτι και τώρα θα ‘ρθει ο δήμος να τα πάρει!”.
Φυσικά γρήγορα πιάσαμε κουβέντα με την κα. Γιώτα και απόλαυσα τον ελληνικό καφέ που με κέρασε στην καμαρωτή βεράντα της! Επίσης χάρηκα πολύ τη συζήτηση με τον σύζυγο της, ναυτικό και πια συνταξιούχο, που του αρέσει ο Νίκος Καββαδίας και έτσι αρχίσαμε να βλέπουμε βίντεο από την παράσταση μας “Ο Καββαδίας Ταξιδεύει”. Γρήγορα η συζήτηση μας πήγε σε δρόμους θαλασσινούς, στο “Τραβέρσο” και το “Μαραμπού” και κάνα μισάωρο μετά και με τη συνοδεία ούζου, πιαστήκαμε να τραγουδάμε το “Kuro Siwo” και την “Πικρία”!
O Καββαδίας Ταξιδεύει
Μία μικτή παράσταση με μουσική, αφηγήσεις και προβολές ντοκιμαντέρ, αφιερωμένη σε όσα ενέπνευσαν τον μεγάλο ποιητή Νίκο Καββαδία, εστιάζοντας στο κομμάτι της ζωγραφικής.
…”Σήμερα είναι η Γέννηση της Θεοτόκου!”, είπε η κα. Γιώτα κάποια στιγμή που χτύπησε η καμπάνα. “Σε λίγο αρχίζει η λειτουργία και έπειτα είναι η περιφορά. Το μεσημέρι θα πάρουμε την εικόνα και θα την πάμε 12 χιλιόμετρα με τα πόδια ως το Παλαιόκαστρο, στο ξωκλήσι της Παναγιάς! Έχει και πανηγύρι εκεί το βράδυ!”. Τα μάτια μου άστραψαν!
Πριν καλά καλά το καταλάβω περπατούσα αντάμα στην κα. Γιώτα προς την εκκλησία. Κατά τη διαδρομή, μου είπε την εξής ιστορία: Επί Τουρκοκρατίας λέει, οι Κρητικοί προσπαθούν να σώσουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Αποφασίζουν λοιπόν, τη βάζουν σε μια σχεδία και τη ρίχνουν στη θάλασσα παρέα με ένα ένα καντήλι αναμμένο.
Κάπως έτσι, λίγο καιρό μετά, η εικόνα έκανε την εμφάνιση της στην Ίο. Ήταν νύχτα όταν Νιώτες τσοπάνηδες είδαν ένα φως στη θάλασσα. Πλησίασαν και τότε είδαν την εικόνα απ’ την Κρήτη, με το καντήλι δίπλα αναμμένο! Την πήραν και την έβαλαν σε διάφορες εκκλησίες, αλλά εκείνη δε στέριωνε πουθενά και μόνη της μετακινούνταν! Είδαν και απόειδαν οι ντόπιοι και πήραν την απόφαση να χτίσουν μία νέα εκκλησία στον ψηλότερο σημείο της χώρας, πάνω στα απόκρημνα βράχια! Εκεί έβαλαν την εικόνα που τελικά βρήκε το σπίτι της και δεν μετακινήθηκε ποτέ ξανά.
Από την Παναγία την Γρεμιώτισσα στην Ίο, στην Παναγία της Απειράνθου στη Ναξο.
Όπως κοίταξα την Παναγία την Γκρεμιώτισσα αμέσως θυμήθηκα την ιστορία τηςΠαναγίας στην Απέιρανθο Νάξου που έχει μια παρόμοια ιστορία. Στη Νάξο, πάλι ένα βοσκός είχε βρει την εικόνα της Παναγίας και τη μετέφερε ως την Απέιρανθο με τα πόδια. Όμως η εικόνα και σε αυτή την περίπτωση δε στέριωνε πουθενά και τελικά οι ντόπιοι χτίσανε την Παναγία της Απειράνθου και τη βάλαν μέσα.
Η Παναγία της Απειράνθου στη Νάξο.
Είναι γεγονός λοιπόν ότι στις λαογραφικές ιστορίες του τόπου μας οι βοσκοί έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Είναι οι καθημερινοί ήρωες που ανακαλύπτουν κάτι πολύτιμο, όπως μία εικόνα, και έχουν τη βαριά ευθύνη για να τη μεταφέρουν σε τόπο ασφαλή αλλά και να επικοινωνήσουν το μήνυμα της στον κόσμο. Προφανώς και στους κτηνοτρόφους η κοινωνία μας οφείλει πολλά αφού μας εξασφαλίζουν επί αιώνες ζεστά μάλλινα ρούχα και τροφή.
Από την άλλη ο Θεάνθρωπος γεννήθηκε σε φάτνη (παχνί), δηλαδή σε μια κατασκευή που χρησιμεύει για το τάισμα των ζώων, ενώ η Αγία Γραφή (Καινή διαθήκη) περιγράφει τον Ιησού Χριστό ως τον πρώτιστο ποιμένα: «Ποιμένα και επίσκοπον των ψυχών υμών». Επίσης στο δέκατο κεφάλαιο του Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο ο Ιησούς αποκαλεί τον εαυτό του ποιμένα: "Εγώ ειμί ο ποιμήν ο καλός. Ο ποιμίν ο καλός την ψυχήν αυτού, τίθησιν υπέρ των προβάτων [...]".
Τέλος αξίζει να σημειωθεί πως οι βοσκοί πρωταγωνιστούν και στην παγκόσμια ζωγραφική, καθώς δεν είναι λίγοι οι ζωγράφοι που έχουνε φιλοτεχνήσει τους ποιμένες σε μερικά από τα σημαντικότερα έργα τους με θρησκευτικό θέμα. Παρακάτω βλέπετε μία συλλογή με σχετικούς πίνακες.
Domenikos Theotokopoulos Προσκύνημα των Ποιμένων
Caravaggio “η Λατρεία των Ποιμένων”
Govert Flinck “Άγγελοι ανακοινώνουν στους Ποιμένες τη γέννηση του Κυρίου”
Juan Ribalta “Το Προσκύνημα των Ποιμένων”
Mattia Preti “Η Λατρεία των Βοσκών”
Rembrandt Harmenszoon van Rijn “Η Λατρεία των Βοσκών”
Η περιφορά της εικόνας της Παναγίας Ίος Σεπτέμβρης
Κατά το τελείωμα της λειτουργίας λοιπόν, συναντήθηκα με την παρέα μου στο προαύλιο του ναού και ακολουθήσαμε την περιφορά της εικόνας της Παναγίας. Μπροστά δυο γυναίκες κρατούσαν την εικόνα και πίσω ακολουθούσαμε δέκα άτομα όλα και όλα, μαζί με τους δύο ιερείς. Κάποια στιγμή μου πέρασε από το μυαλό πως θα είναι μοναδική εμπειρία να μεταφέρεις την εικόνα. Και είναι αλήθεια πως εκείνη ακριβώς τη στιγμή η κυρία Γιώτα γυρίζει, με τραβάει από το μπράτσο και λέει δυνατά: -Το παιδί να την πάρει! Το παιδί! Όλοι συμφώνησαν μαζί της και δευτερόλεπτα μετά κρατούσα την εικόνα. Τα δάχτυλα μου εφάρμοσαν τέλεια στο σκασμένο από τον καιρό ξύλο της εικόνας και ένιωσα το στέρνο μου να φουσκώνει με περηφάνεια ενώ παράλληλα η πλάτη μου έγειρε μπροστά, εκεί ανάμεσα στους ύμνους και τα θυμιατά. Κάθε λίγο και λιγάκι σταματούσαμε για να προσκυνήσουν οι πιστοί που βγαίναν από τα σπίτια τους…
Η περιφορά της εικόνας της Παναγίας στα καλντερίμια της Ίου.
Μετά από αυτή την υπέροχη διαδρομή, η εικόνα της Παναγίας βρήκε απάγκιο σε μια δεύτερη λειτουργία, σε έναν κοντινό ναό. Έπειτα, άνθρωποι κάθε ηλικίας πήραν την εικόνα στα χέρια και ξεκίνησαν μία διαδρομή 12 χιλιομέτρων και προορισμό το Παλαιόκαστρο. Το Παλαιόκαστρο με το πανηγύρι που “Δεν πάνε οι νέοι” και “Δεν έχει ηχεία”. Δείτε παρακάτω λοιπόν το άρθρο μου για τη μοναδική πολιτιστική εμπειρία στο πανηγύρι της Παναγίας της Παλαιοκαστρίτισσας.
Λαΐκός Πολιτισμός Ίου: Το πανηγύρι στο Παλαιόκαστρο.
Μία πρωτόγνωρη εμπειρία στο πανηγύρι της Παναγίας της Παλαιοκαστρίτισσας στην Ίο τον Σεπτέμβρη.
Είναι γεγονός πως η παραλία Κολιτσάνι, μετά από εκείνη την πρώτη μου επίσκεψη, έγινε μία από τις 3 αγαπημένες μου παραλίες, από όποιο μέρος και αν έχω πάει, για αυτό ακριβώς και θα την αναφέρω. Το Κολιτσάνι, δεν είναι απλά μία παραλία αλλά μία εμπειρία. Ένας τόπος πλήρους ελευθερίας του ανάμερου, χωρίς ίχνος απομόνωσης. Εκεί που η άμμος είναι ψιλή, αλλά δε φυσάει για να κολλάει πάνω σου και το νερό μοιάζει να έχει την τέλεια αλατότητα. Η Ίος τον Σεπτέμβρη, αυτό μπορεί να το χαρίσει: Την απόλαυση μιας παραλίας που μάλλον δεν ανήκει στα γήινα.
Εμπειρία στο Κολιτσάνι Ίος τον Σεπτέμβρη
Για αρχή το Κολιτσάνι είναι περίπου 20 λεπτά με τα πόδια από τη χώρα και δεν πάει αυτοκίνητο. Το πιο κοντινό σημείο που μπορείτε να αφήσετε το αμάξι, είναι 15 περίπου λεπτά από την παραλία. Το μονοπάτι δεν είναι δύσκολο αλλά καλύτερα φορέστε κλειστό παπούτσι, γιατί σε σημεία υπάρχουν αγκάθια και σε άλλα το έδαφος γλιστράει. Τέλος η διαδρομή αυτή είναι προτιμότερο να γίνει πρωί καθώς ο δρόμος δεν έχει ίσκιο και επίσης πάρτε μαζί σας νερό και ομπρέλα!
Όταν φτάσαμε στην παραλία υπήρχαν 6 άτομα και στη συνέχεια λιγόστεψαν. Στη βουτιά μου, με μια κίνηση πήγα σε άπατα νερά και οι μύτες των ποδιών μου έκαναν παιχνίδι με την άμμο… Και ήταν η βουτιά εκείνη που με πήγε από το βυθό στα ουράνια. Aνάμεσα σε αστερισμούς και γαλαξίες, αφού η πασπαλισμένη με αστερόσκονη άμμο σηκώθηκε άστατη μπροστά μου! Και ξέρω, αυτό είναι μάλλον ποιητικό. Στη βουτιά σας όμως, θα πάρετε πρέφα τη δουλειά!
Παραλία Κολιτσάνι, Ίος
Αυτό είναι το Κολιτσάνι: Μια ανοργάνωτη παραλία, κυρίως με γυμνιστές και με όχι και τόσο εύκολο δρόμο, αφού όπως και να το κάνουμε η Ιθάκη δε θα ήτανε Ιθάκη αν δεν είχε κακοτράχαλο πηγαιμό…
Αυτό το οικογενειακό κουτούκι, έχει παραδοσιακή διακόσμηση με πέτρα, ξύλο και καλαμωτές στο ταβάνι, που σε δελεάζουν να κάτσεις παρότι το μαγαζί δεν έχει αυλή.
Στο “Κουτούκι του Σαΐνη” δεν είχαμε κάνει κράτηση και η ταβέρνα ήταν γεμάτη. Όμως ο ευγενέστατος ιδιοκτήτης μετά από μία μικρή αναμονή στον περιποιημένο έξω χώρο, μας βόλεψε σε ένα τραπέζι. Το κουτούκι έχει μεσογειακή κουζίνα και οι επιλογές στον κατάλογο είναι .
Ντολμαδάκια αυγολέμονο, σαγανάκι με ντόπιο τυρί, παραδοσιακή τυροκαυτερή, μελιτζανοσαλάτα και κοκκινιστοί κεφτέδες είναι μερικά από τα ποιοτικά φαγητά που χαρακτηρίζουν την κουζίνα της ταβέρνας και το μεράκι του ιδιοκτήτη. Από αλκοόλ, το ρακόμελο και το κρασί είναι άριστης ποιότητας.
Αυτή λοιπόν είναι η Ίος τον Σεπτέμβρη! Ένα νησί αυθεντικό, με ήθη, έθιμα και πολιτισμό. Και φυσικά με το καλά κρυμμένο μυστικό της: Το πανηγύρι της Παναγίας της Παλαιοκαστρίτισσας. Οπωσδήποτε η μοναδικότητα αυτού πανηγυριού αξίζει ένα ξεχωριστό άρθρο το οποίο και βλέπετε στη συνέχεια…!
Λαΐκος Πολιτισμός Ίου: Το πανηγύρι στο Πλαιόκαστρο.
